Paszport - ograniczenie prawa

Art. 6 ustawy o paszportach zawiera wyliczenie przypadków, w których organ paszportowy odmawia wydania paszportu osobie ubiegającej się o jego wydanie. Przepis ten winien być postrzegany w kontekście art. 3 ustawy, w myśl którego każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu. Jest to bowiem ogólna zasada, w myśl której każdy, kto jest w stanie wykazać się prawnie relewantną cechą w postaci posiadania polskiego obywatelstwa ma prawo otrzymać paszport Rzeczpospolitej Polskiej. Pozbawienie lub ograniczenie tego prawa może nastąpić - jak stanowi art. 3 - tylko w przypadkach przewidzianych ustawą. Ich katalog określa art. 6 ustawy o paszportach. Należy zatem sądzić, iż w perspektywie ogólnej zasady wyrażonej w art. 3 ustawy, wyliczenie przypadków, w których organ paszportowy odmawia wydania paszportu stanowi numerus clausus. Co za tym idzie - w myśl zasady, iż exceptiones non sunt excendendae - żadna z zawartych w katalogu przesłanek nie może być interpretowana rozszerzająco.

Ograniczenie prawa obywatela do otrzymania paszportu ma na celu zabezpieczenie prawidłowego toku postępowań karnych: przygotowawczych, jurysdykcyjnych i wykonawczych, a także postępowań prowadzonych za granicą i przejmowanych do ścigania w Polsce. Takie działania są w każdym demokratycznym państwie prawa konieczne dla zapewnienia porządku publicznego. Autorytet państwa opiera się bowiem na możliwości egzekwowania przez nie prawa i zapewnieniu nieuchronności kary dla osób prawo to naruszających. Również w odniesieniu do przesłanek dopuszczających odmowę wydania bądź unieważnienie paszportu ze względu na toczące się postępowanie cywilne, czy niewypełnienie obowiązku, ograniczenie prawa do paszportu wydaje się być konieczne ze względu na ochronę praw innych osób. Ograniczenia te wprowadzone zostały w akcie rangi ustawowej, spełniają zatem przesłanki formalne określone w art. 31 ust. 3 konstytucji.

Niewątpliwie odmowa wydania paszportu, lub unieważnienia paszportu już wydanego, stanowi istotną dolegliwość dla obywatela, jednakże przy zaistnieniu okoliczności stanowiących ustawową podstawę ich wprowadzenia nie jest ingerencją przekraczającą konstytucyjnie dopuszczalny zakres władztwa państwowego.

Wyrok TK z dnia 1 czerwca 1999 r., SK 20/98, OTK 1999/5/93, Dz.U.1999/52/544

Standard: 7087 (pełna treść orzeczenia)