Rzecznik patentowy - wyłączność w postępowaniu zgłoszeniowym

Za przyznaniem rzecznikom patentowym wyłącznego uprawnienia do reprezentowania stron w postępowaniu zgłoszeniowym przed Urzędem Patentowym stoją dość czytelne racje. Trybunał Konstytucyjny uznał więc za zasadne dokonanie ich prezentacji.

Po pierwsze Trybunał podkreśla, że dla należytego zrozumienia unormowania z art. 236 ust. 1 prawa własności przemysłowej, istotne jest precyzyjne ustalenie zakresu zastosowania tego przepisu. Podstawy do tego zawarte są w nim samym. Zakres wyłącznej kompetencji rzeczników patentowych jest bowiem oznaczony za pomocą dwóch kryteriów: organu, przed którym toczy się postępowanie i rodzaju spraw, których postępowanie to dotyczy. Kryteria te muszą być spełnione kumulatywnie. Tak więc chodzi wyłącznie o postępowanie przed Urzędem Patentowym w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wynalazków, wzorów użytkowych i przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych. Z przepisu tego a contrario należy wnioskować, że w postępowaniu przed innymi organami, w szczególności przed NSA, rzecznicy patentowi nie korzystają z wyłączności. Teza ta dotyczy także skargi wniesionej do tegoż Sądu i jej rozpoznania, jeszcze w toku postępowania zgłoszeniowego (art. 248 i nast.), co nie budzi wątpliwości w nauce (por. T. Szymanek, Rola rzecznika patentowego w postępowaniu przed Urzędem Patentowym i sądami w sprawach o ochronę własności intelektualnej i przemysłowej (w:) Księga Pamiątkowa z okazji 80-lecia rzecznictwa patentowego w Polsce, Warszawa 2001, s. 33). Ponadto wypada podkreślić, że we wszystkich postępowaniach spornych w dziedzinie prawa własności przemysłowej, regulowanych w tytule VII ustawy, pełnomocnikami strony, także w postępowaniu przed Urzędem Patentowym, mogą być - obok rzeczników patentowych - adwokaci i radcowie prawni. Wynika to z art. 256 ust. 1 prawa własności przemysłowej, nakazującego odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.

Po drugie, analiza przepisów dotyczących tychże czynności wskazuje, że mają one w znacznej mierze charakter techniczny, a nie prawny. Najlepszym tego dowodem jest procedura zgłaszania wynalazków i wzorów użytkowych. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że w opisie wynalazku i sformułowaniu zastrzeżeń patentowych nie chodzi o interpretację obowiązujących przepisów, czy proponowanie rozwiązań prawnych, lecz o ściśle techniczny opis wynalazku, który "umożliwiałby znawcy urzeczywistnienie wynalazku". Konieczne jest przedstawienie stanu techniki w dziedzinie, której wynalazek dotyczy i szczegółowe wyjaśnienie, na czym polega "nowość" prezentowanego rozwiązania. Z kolei zastrzeżenia patentowe powinny określać w sposób zwięzły i jednoznaczny cechy techniczne rozwiązania, które w przyszłości będą determinowały zakres ochrony wynalazku. Zgłoszeniu często towarzyszą rysunki techniczne, odtwarzające przedmiot wynalazku w ujęciu schematycznym (bez tekstu) i opisy przykładów praktycznego zastosowania wynalazku (art. 33 ustawy, § 6-8 rozporządzenia). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego jest niewątpliwe, że dokonywanie zgłoszeń w Urzędzie Patentowym wymaga przede wszystkim określonego poziomu wiedzy technicznej i specyficznego doświadczenia w formułowaniu opisu i zastrzeżeń. Podobnie przedstawia się sprawa topografii układów scalonych. Trybunał dostrzega fakt, iż wiedza taka nie jest konieczna przy zgłoszeniu znaku towarowego i oznaczenia geograficznego, czynności, które także są objęte treścią kwestionowanego art. 236 ust. 1 ustawy - Prawo własności przemysłowej. Skoro jednak ustawodawca zdecydował o objęciu wszystkich przypadków dokonywania zgłoszenia jednym przepisem, uzasadnione było wskazanie rzeczników patentowych, jako podmiotów uprawnionych do reprezentowania stron przed Urzędem Patentowym.

O profesjonaliźmie w podejmowaniu większości działań przewidzianych w kwestionowanym przepisie decyduje nie wiedza prawnicza, lecz specjalistyczne przygotowanie, które - gdy chodzi o rzeczników patentowych - gwarantuje ustawa z 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. Nr 49, poz. 509).

Po trzecie, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, iż uznanie wiedzy fachowej osób wyspecjalizowanych w określonej dziedzinie (np. opracowywania zgłoszeń patentowych, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych itd.) za najlepszą gwarancję należytej ochrony interesu strony występującej przed Urzędem Patentowym znajduje wyraz w wielu regulacjach prawnych. Przede wszystkim, od dawna daje mu wyraz ustawodawca polski. Przejawia się to w ukształtowaniu reprezentacji strony.

Wyrok TK z dnia 21 maja 2002 r., K 30/01, OTK-A 2002/3/32, Dz.U.2002/78/714

Standard: 7079 (pełna treść orzeczenia)