Pojęcie większości głosów

Zastrzeżenie, że dana decyzja podejmowana jest przez organ większością głosów, oznacza zawsze większość zwykłą, chyba że przepis konstytucyjny wyraźnie wskazuje inną większość. Większość kwalifikowana 2/3 głosów konieczna do podjęcia uchwały przez izbę parlamentarną wskazana jest w art. 90 ust. 2, art. 98 ust. 3, art. 235 ust. 4, art. 239 ust. 1 Konstytucji, a przez Zgromadzenie Narodowe w art. 131 ust. 2 pkt 4 i art. 145 ust. 2 Konstytucji, zaś większość kwalifikowana 3/5 głosów - w art. 122 ust. 5, art. 156 ust. 2 Konstytucji. Z kolei bezwzględna większość głosów przewidziana jest w art. 90 ust. 4, art. 113, art. 121 ust. 3, art. 125 ust. 2, art. 154 ust. 2 i 3, art. 231, art. 235 ust. 4 Konstytucji.

W art. 120 Konstytucji jest mowa o "zwykłej większości głosów" potrzebnej do uchwalenia ustawy przez Sejm, poza wypadkami gdy Konstytucja przewiduje inną większość. Trzeba jednak zauważyć, że dookreślenie "zwykła" większość głosów w tym przepisie wynika z tego, że w głosowaniu w Sejmie posłowie mogą nie tylko oddać głos za przyjęciem określonej ustawy oraz przeciwko jej przyjęciu, ale również mogą wstrzymać się od głosu. Sposób uwzględniania głosów wstrzymujących się jest kryterium rozróżnienia między większością zwykłą i bezwzględną. Zwykła większość głosów oznacza, że więcej posłów jest "za" niż "przeciw", niezależnie od tego, ilu wstrzymało się od głosu. Większość bezwzględna zaś oznacza, że więcej jest głosów "za" niż łącznie przeciwnych i wstrzymujących się.

Swoistą definicję tak rozumianej większości głosów (bez dookreślenia: większość zwykła czy bezwzględna) zawiera art. 127 ust. 4 Konstytucji, który przewiduje, że wybór Prezydenta wymaga uzyskania "wymaganej większości", wskazując jednocześnie, że oznacza to otrzymanie "więcej niż połowy ważnie oddanych głosów". W wyborach na urząd Prezydenta również nie ma możliwości wstrzymania się od głosu; można co najwyżej oddać głos nieważny. Stąd bez znaczenia jest rozróżnienie w tym kontekście większości zwykłej i bezwzględnej. Podobnie art. 235 ust. 6 Konstytucji przewiduje, że zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się w referendum "większość głosujących". I tym razem głosujący nie mają możliwości wstrzymania się od głosu, stąd należy przyjąć, że chodzi o większość głosów oddanych za zmianą Konstytucji niż przeciwko niej. Zbliżone pojęcie większości głosów (bez dookreślenia, o jaką większość chodzi) występuje w art. 158 i art. 159 Konstytucji, które to przepisy regulują procedurę uchwalania wotum nieufności - odpowiednio - dla rządu i ministra. Występujące w nich sformułowanie "większość ustawowej liczby posłów" prowadzi do wniosku, że za udzieleniem wotum nieufności musi głosować większość z 460 posłów, a zatem co najmniej 231 posłów.

Większość głosów bez dookreślenia, o jaką większość chodzi, występuje również w art. 155 ust. 1 Konstytucji, który reguluje trzeci etap procedury powoływania Rady Ministrów, oraz w art. 160 Konstytucji, który dotyczy wotum zaufania dla Rady Ministrów. W doktrynie prawa i praktyce parlamentarnej nie budzi wątpliwości to, że w obu przepisach chodzi o większość zwykłą.

Sformułowanie, że orzeczenia sądów zapadają "większością głosów" występuje w art. 324 § 2 zdanie trzecie k.p.c., art. 111 § 1 k.p.k. oraz art. 137 § 2 zdanie trzecie p.p.s.a. We wszystkich tych przepisach warunkiem wydania orzeczenia jest jego poparcie przez większość głosujących sędziów. Sędziowie SN, sądu powszechnego i administracyjnego nie mają bowiem możliwości wstrzymania się od głosu w trakcie głosowania nad orzeczeniem.

Zasadę zwykłej większości głosów przewiduje również Konwencja w odniesieniu do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012, s. 47) w odniesieniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Wyrok TK z dnia 9 marca 2016 r., K 47/15

Standard: 7042