Decyzja administracyjna - swobodne uznanie

Zgodnie z wymaganiami demokratycznego państwa prawnego i stosownie do art. 3 ust. 2 Konstytucji RP ("wszystkie organy... administracji państwowej działają na podstawie prawa") nie może być mowy o jakimkolwiek "swobodnym", tzn. w określonych granicach nie związanym prawem i nie kontrolowanym działaniu administracji. Z instytucji formalnej, ustalającej swobodną, nie związaną niczym możliwość rozstrzygania, swobodne uznanie przekształca się jedynie w formę pewnego uelastycznienia administracji, która umożliwia i zobowiązuje odpowiednie organy do zbadania wszystkich okoliczności danego przypadku w celu wyszukania najbardziej właściwego, odpowiadającego prawdzie obiektywnej i swemu celowi rozstrzygnięcia. Swobodne uznanie staje się w ten sposób pewną szczególną formą wykonywania przepisów prawa, polegającą na tym, że organ stosujący prawo ma uwzględnić indywidualne warunki każdego wypadku, których stwierdzenie jest możliwe tylko w tym stopniu, by móc wydać decyzję zgodną z wolą ustawodawcy. To działanie organu administracyjnego musi być jednak uzasadnione i podlega kontroli.

Wg panującego poglądu społeczne znaczenie sądowej kontroli działania administracji w dziedzinie rozdziału dóbr nie wymaga szerszego uzasadnienia. Kontrola jest ważnym czynnikiem zapewnienia praworządności w istotnej sferze funkcjonowania aparatu państwowego oraz skuteczny instrument ochrony interesów obywateli (por. S. Biernat, Rozdział dóbr przez państwo. Uwarunkowania społeczne i konstrukcje prawne, Ossolineum 1989, s. 267).W obecnym stanie prawnym dopuszczalność sądowej kontroli tych aktów zależy jednak od uznania tych aktów za decyzje administracyjne wydawane w trybie kpa.

Orzeczenie TK z dnia 29 września 1993 r., K 17/92, OTK 1993/2/33

Standard: 7026 (pełna treść orzeczenia)