Renta rodzinna - charakterystyka

Zgodnie z treścią art. 65 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.2016.887 j.t.) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, a przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

W myśl art. 68 ust. 1 ustawy dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Jak wynika z treści ust. 2 powołanego artykułu w razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny.

W momencie gdy wnioskodawczyni spełniała warunki do pobierania renty rodzinnej po ojcu nie mogła jednak złożyć skutecznie wniosku bowiem ojciec był wówczas osobą zaginioną i nie upłynął jeszcze wymagany czas do uznania go za zmarłego.

Zgodnie z treścią art. 29 § 1 kodeksu cywilnego zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu. W świetle powołanego przepisu odwołująca mogła wystąpić z wnioskiem o uznanie za zmarłego nie wcześniej niż przed upływem 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości ojciec jeszcze żył. Z chwilą zaginięcia ojca odwołująca została pozbawiona należnych jej świadczeń alimentacyjnych i pomimo tego, że ziściło się ryzyko, które uprawnia ją do nabycia renty rodzinnej nie mogła w tym czasie złożyć wniosku o to świadczenie ze względów proceduralnych. Jest to więc sytuacja szczególna i niezależna od woli osób uprawnionych.

W wyroku z dnia 10 lutego 2012 r. II UK 146/11 Sąd Najwyższy stwierdził, że przyznanie uprawnionemu renty rodzinnej od daty śmierci jego ojca, ustalonej w postanowieniu o uznaniu go za zmarłego nie narusza art. 129 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , jeżeli wniosek o tę rentę został złożony bez zbędnej zwłoki (OSNAPiUS 2012/1-2/17). W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził, że w utrwalonym orzecznictwie SN przyjęto, iż w szczególnej sytuacji, którą stanowi przypadek ubiegania się o rentę rodzinną po osobie uznanej za zmarłą, nie można art. 129 ust. 1 ustawy wykładać zgodnie z jego dosłownym brzmieniem, przyjmując, iż o dacie wypłaty świadczenia decyduje data wniosku o to świadczenie (takie stanowisko zostało wyrażone w wyroku z dnia 11.05.2006 r. I UK 320/05 , OSNP Nr 9-10/2007 poz. 143 oraz w wyroku z 5.10.2006 r., I UK 117/06, OSNP Nr 13-14/2007, poz. 357). Zasadnie więc należy przyjąć, że w sytuacji gdy osoba uprawniona nie mogła złożyć wniosku o rentę rodzinną do dnia wydania postanowienia o uznaniu swego poprzednika prawnego (ojca) za zmarłego, można przyznać świadczenie od ustalonej daty śmierci, jeżeli wniosek o uznanie za zmarłego został złożony przez uprawnionego bez zbędnej zwłoki.

Nie budzi wątpliwości, że świadczenie jakim jest renta rodzinna jest związane z ryzykiem śmierci osoby, która łożyła na utrzymanie osób uprawnionych do renty rodzinnej. To , że odwołująca złożyła wniosek o rentę rodzinną w roku 2016 było konsekwencją procedury uznania za zmarłego wynikającej z art. 29 KC. Wniosek o uznanie za zmarłego odwołująca złożyła bez zbędnej zwłoki, a nawet przed upływem okresu wskazanego w art. 29 KC.

Wyrok SO w Koninie z dnia 22 czerwca 2017 r., III U 203/17

Standard: 8382 (pełna treść orzeczenia)