Deputaty w naturze i ich pieniężne równoważniki
Deputaty (art. 86 § 2 k.p.)
Uprawnienie do otrzymywania od pracodawcy „bezpłatnego węgla” lub deputat węglowy mają bez wątpienia charakter majątkowy ze względu na możliwość określenia ich wartości w pieniądzu, przeto wchodzą w zakres zasad wynagrodzenia za pracę, stanowiąc przysporzenie majątkowe ze stosunku pracy, które może być zmieniane, modyfikowane lub znoszone w trybie właściwym dla zmiany istotnych składników stosunku pracy. Żadne świadczenie majątkowe pracodawcy ze stosunku pracy lub związane ze stosunkiem pracy nie jest nabyte „raz na zawsze”, w tym w szczególności pro futuro (na przyszłość), ale może podlegać zmianom, modyfikacjom lub zniesieniu na zasadach przewidzianych w prawie pracy, w szczególności w razie uzasadnionej potrzeby dostosowania warunków pracy i płacy do możliwości finansowych pracodawcy pozostającego w trudnej sytuacji ekonomicznej.
Wyrok SN z dnia 8 czerwca 2017 r., I PK 189/16
Standard: 62530 (pełna treść orzeczenia)
Wszelkie deputaty (w tym węglowe) są świadczeniami ze stosunku pracy. Z racji swojej niepieniężnej postaci nie stanowią one wynagrodzenia za pracę w sensie stricte, aczkolwiek w świetle art. 86 k.p. są zastępczą forma spełnienia - i to tylko częściowo - owego wynagrodzenia, dopuszczalną jedynie z mocy ustawowych przepisów prawa pracy lub układów zbiorowych pracy. Wynagrodzeniem za pracę w ścisłym słowa tego znaczeniu są natomiast ekwiwalenty pieniężne za nie.
Deputaty w naturze i ich pieniężne równoważniki mogą być także dodatkowymi świadczeniami, przyznawanymi uprawnionym z uwagi na samo pozostawanie w stosunku zatrudnieniu, nie zaś jako element wynagrodzenia za konkretnie wykonaną pracę. Zawsze jednak faktyczną podstawą roszczeń pracowników (byłych pracowników) do tego typu świadczeń jest trwający nadal (w odniesieniu do osób aktualnie zatrudnionych) lub istniejący w przeszłości (jak w przypadku emerytów i rencistów) stosunek pracy, a ich prawnej podstawy należy upatrywać w przepisach zamieszczonych w aktach wchodzących do katalogu źródeł prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 25 maja 2010 r., III AUa 3534/09
Standard: 6864
Standard: 70125