Oszustwo sądowe (procesowe)

Znamiona przestępstwa określonego w art. 286 § 1 k.k. wymagają tożsamości osoby wprowadzanej w błąd oraz osoby rozporządzającej mieniem. Z odstępstwem od tej zasady mamy do czynienia, gdy wprowadzenie w błąd ma postać tzw. oszustwa procesowego, które zachodzi wówczas, gdy na skutek fałszywych dowodów przedstawionych przez sprawcę dochodzi do rozporządzenia mieniem na podstawie wyroku sądowego zasądzającego roszczenie. Wprowadzenie sądu w błąd nieprawdziwymi twierdzeniami zawartymi w pozwie, popartymi jednocześnie fałszywymi dowodami, stanowi działanie oszukańcze przez to, że zamiarem sprawcy jest skłonienie sądu do rozporządzenia cudzym mieniem, u podłoża którego leży błędne wyobrażenie o rzeczywistości wywołane przez sprawcę.

Konstrukcja przestępstwa oszustwa nie wyklucza sytuacji, w której wprowadzenie w błąd dotyczy innej niż pokrzywdzony osoby, byle osoba wpro­wadzana w błąd dysponowała uprawnieniem do dokonania rozporządzenia mieniem innej osoby. Osobami wprowadzanymi w błąd mogą być zatem osoby fizyczne umocowane na podstawie przepisu ustaw, decyzji właściwego organu lub umowy do działania w imieniu i na rzecz osoby prawnej lub jednostki or­ganizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub sędzia uprawniony z mocy ustawy do rozporządzania mieniem (wyrok SN z dnia 5 grudnia 2006r., WA 32/06). 

W piśmiennictwie oraz orzecz­nictwie dotyczącym tzw. oszustwa sądowego akcentuje się, że dla zaistnienia tej jego mutacji nie wystarczy zawarcie w pozwie / wniosku nieprawdziwych twierdzeń, ale konieczne jest poparcie ich fałszywymi dowodami. Do stanowis­ka tego należy się przyłączyć, ponieważ pogląd odmienny skutkować musiałby uznaniem, że każdorazowo wytoczenie niezasadnego (chociażby częściowo) powództwa lub złożenie w postępowaniu nieprocesowym wniosku, który nie zostanie uwzględniony w kształcie postulowanym przez wnioskodawcę – o ile pozew lub wniosek dotyczą kwestii majątkowych – powodowałoby konieczność oceny zachowania powoda / wnioskodawcy przez pryzmat przepisów prawa karnego, w tym czynu określonego w art. 286 § 1 kk. Działoby się tak każdora­zowo w sytuacji, w której sąd orzekający nie podzieliłby argumentacji przedsta­wionej w piśmie inicjującym postępowanie.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 4 stycznia 2023 r., II AKa 472/22

Standard: 74312 (pełna treść orzeczenia)

Niewątpliwie oskarżony działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej posługując się wekslami in blanco opatrzonym podpisami S. S. jako wystawcy weksla i G. S. jako poręczyciela wekslowego oraz D. A. jako wystawcy weksla oraz C. A. jako poręczyciela wekslowego, przez siebie wypełnionym niezgodnie z wolą podpisanych na wekslu osób, usiłował doprowadzić ww. osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w kwocie 210.516,36 zł oraz w kwocie140.630,33 zł w ten sposób, iż wytoczył w okresie od 10 do 11 kwietnia 2013 r. p-ko S. S. i G. S. powództwo o zapłatę w postępowaniu nakazowym kwoty 210.516,36 zł, a p-ko D. A. i C. A. powództwo o zapłatę w postępowaniu nakazowym kwoty 140.630,33 zł, na poparcie żądań pozwu załączając przedmiotowe weksle – przy czym celu nie osiągnął wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu od wydanego w dniu 30 kwietnia 2019 r. przez Sąd Okręgowy w Gliwicach – Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku II Wydział Cywilny nakazu zapłaty w sprawie II Nc 47/13 i wydanego w dniu 17 kwietnia 2013 r. przez Sąd Okręgowy w Gliwicach – Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku II Wydział Cywilny w sprawie II Nc 46/13 nakazu zapłaty dochodzonych kwot.

Wyrok SA w Katowicach  z dnia 17 września 2020 r., II AKa 92/20

Standard: 78147 (pełna treść orzeczenia)