Rozporządzenia wykonawcze - charakterystyka

Konstytucja przewiduje unormowanie określonych spraw w drodze ustawy. Dotyczy to w szczególności prawnej regulacji wolności i praw człowieka i obywatela, a także wielu zagadnień dotyczących jednostek samorządu terytorialnego.

Wymóg unormowania określonych spraw w drodze ustawy nie ma charakteru bezwzględnego i nie wyklucza rozporządzeń w tym zakresie.

W myśl art. 92 ust. 1 rozporządzenia są wydawane w celu wykonania ustawy. Rozporządzenie jako akt wykonawczy do ustawy nie może normować spraw o istotnych znaczeniu z punktu widzenia normowanej dziedziny oraz założeń ustawy. Wszelkie sprawy istotne muszą zostać unormowane bezpośrednio w ustawie.

Wyrok TK z dnia 8 czerwca 2011 r., K 3/09

Standard: 5785 (pełna treść orzeczenia)

Aby rozporządzenie mogło zostać uznane za konstytucyjne, musi spełniać kilka istotnych warunków.

Po pierwsze - musi być wydane na podstawie wyraźnego, tj. nieopartego na domniemaniu ani na wykładni celowościowej, szczegółowego upoważnienia ustawy w zakresie określonym w upoważnieniu.

Po drugie - brak stanowiska ustawodawcy w jakiejś sprawie, przejawiający się nawet w nieprecyzyjności upoważnienia, musi być interpretowany jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji normodawczej. Upoważnienie nie może bowiem opierać się na domniemaniu objęcia swym zakresem materii w nim niewymienionych. Upoważnienie ustawowe nie podlega również wykładni rozszerzającej ani celowościowej.

Po trzecie - jeżeli rozporządzenie określa tryb postępowania, to winno to czynić w taki sposób, który zapewnia spójność z postanowieniami ustawy.

Po czwarte - rozporządzenie nie może być również sprzeczne z normami konstytucyjnymi oraz ustawami, które bezpośrednio lub nawet pośrednio dotyczą materii będącej przedmiotem rozporządzenia.

Po piąte - rozporządzenie nie może regulować sfery praw i wolności. Sfera ta bowiem stanowi materię konstytucyjną, w zakresie której dopuszczalna jest jedynie ingerencja ustawowa. Nie może ona być regulowana w aktach podustawowych.

Rozporządzenie, które nie zostało wydane w celu wykonania ustawy i na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie, należy uznać za niezgodne z wymogami konstytucyjnymi (por. wyroki z 11 maja 1999 r., P 9/98 oraz z 5 marca 2001 r., P 1/00).

Wyrok TK z dnia 22 listopada 2010 r., P 28/08

Standard: 5789 (pełna treść orzeczenia)