Niewpłacenie podatku pobranego przez płatnika lub inkasenta (art. 77 k.k.s.)

Zachowanie sprawcy przestępstwa skarbowego stypizowanego w art. 77 k.k.s. polega na samym niewpłaceniu w terminie przez płatnika lub inkasenta pobranego podatku na rzecz właściwego organu (por. Krystyna Ziółkowska, Sandra Omieńczyńska, Odpowiedzialność karnoskarbowa za uporczywe niewpłacanie podatku i nieterminowe wpłacanie podatku, Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych, 2022, Nr 8).

Do ukształtowania konstrukcji pojęciowej obowiązku podatkowego jest przedstawiana interpretacja, że obowiązkiem tym jest powinność przeniesienia przymusowego świadczenia zależna od określonego zdarzenia, którego zaistnienie, po wyznaczeniu wysokości podatku oraz terminu i miejsca jego zapłaty, przekształca obowiązek podatkowy w zobowiązanie podatkowe.

Autorki powołanego opracowania podkreślają, że istnieje brak autonomii woli stron stosunków cywilnoprawnych (w tym wypadku w zakresie wskazanego układu), bowiem stosunek prawny wynikający z zobowiązania podatkowego jest regulowany wyłączne ex lege i powstaje niezależnie od woli stron. Obowiązek ten stanowi faktyczną i zobiektywizowaną kategorią prawną, co oznacza, że powstaje automatycznie w warunkach określonych przez przepisy prawa. Uporczywe niewpłacanie podatku i nieterminowe wpłacanie podatku stanowi czyn o charakterze indywidualnym. Sprawcą tego czynu może być wyłącznie zindywidualizowany podmiot, jakim jest podatnik. Jednakże tego samego czynu może dopuścić się również podmiot będący płatnikiem, bądź inkasentem.

Znamię czasownikowe wskazane w art. 77 § 1 k.k.s. „nie wpłaca” oznacza zaniechanie uiszczenia właściwemu organowi podatkowemu pobranego podatku (por. Mariusz Kuśmierczyk - Nieopłacenie podatku pobranego przez płatnika lub inkasenta jako przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, Doradztwo Podatkowe 2017.8.40 - teza nr 1).

Realizacja znamion tego typu czynu zabronionego następuje z upływem terminu zapłaty przewidzianym przepisami prawa podatkowego. Stosownie do przepisów art. 38 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 tj.) - termin przekazania przez płatnika pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (kwoty zryczałtowanego podatku) na rachunek urzędu skarbowego upływa 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki.

Wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2023 r., IV KK 546/21

Standard: 74171 (pełna treść orzeczenia)

Czyn zabroniony z art. 77 k.k.s. ma charakter materialny a to ze względu na definicję legalną zawartego w nim znamienia „nie wpłaca” z art. 53 § 29 w zw. z § 27 k.k.s. Znamię to zawiera w sobie element uszczerbku finansowego (§ 27 art. 53 k.k.s. stanowi, że należność publicznoprawna uszczuplona czynem zabronionym jest to wyrażona liczbowo kwota pieniężna, od której uiszczenia lub zadeklarowania uiszczenia w całości lub w części osoba zobowiązana się uchyliła i w rzeczywistości ten uszczerbek nastąpił zaś definicję tę, w myśl § 29 art. 53 k.k.s., stosuje się m. innymi do określenia „nie wpłaca w terminie podatku”).

Przestępstwo z art. 77 § 1 k.k.s. nie jest więc, jak chciałby to - choć oczywiście bezzasadnie - widzieć skarżący, przestępstwem formalnym (jak to było do czasu nowelizacji k.k.s. z dnia 28 lipca 2005 r.; wyrok SN z w sprawie III KKN 204/96)

Postanowienie SN z dnia 15 stycznia 2021 r., III KK 321/19

Standard: 49541 (pełna treść orzeczenia)