Przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności ze względów rodzinnych

Na mocy art. 153 § 2 k.k.w., przerwa może być udzielona z ważnych względów rodzinnych lub osobistych, jednakże ciężar gatunkowy ujemnych skutków osadzenia w zakładzie karnym musi być tego rodzaju, że w żaden inny sposób niż udzielenie przerwy w karze nie można im zaradzić. Fakt orzeczenia kary pozbawienia wolności i wprowadzenia jej do wykonania jest zwyczajną konsekwencją popełnienia przestępstwa zagrożonego tą karą, zaś pozbawienie wolności członka rodziny zazwyczaj prowadzi do pogorszenia sytuacji jego najbliższych. Okoliczność, że skazany ma ograniczoną możliwość udzielenia pomocy najbliższym w ich sprawach życiowych z uwagi na pozbawienie go wolności, jako stanowiąca normalną konsekwencję odbywania kary, nie uzasadnia zatem sama w sobie udzielenia przerwy w odbywaniu kary w celu bieżącej opieki nad najbliższymi. Członkowie rodziny skazanego są zobowiązani do podjęcia wzmożonego wysiłku w celu zapewnienia sobie podstawowych warunków egzystencji bez jego pomocy i dopiero w wypadku, kiedy nie jest to możliwe, a jednocześnie ich sytuacja jest na tyle trudna, że zagrożony jest ich byt, uzasadnione jest rozważenie możliwości zastosowania wobec skazanego instytucji przerwy w karze, o ile oczywiście obecność skazanego na wolności może prowadzić do poprawy sytuacji jego najbliższych (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 8 lutego 2006 r., II AKzw 72/06, KZS 2006/9/58 oraz z dnia 15 czerwca 2011 r., II AKzw 540/11). Ponadto dla udzielenia przerwy w karze pozbawienia wolności konieczne jest, aby względy rodzinne, uzasadniające to, nadawały się do poprawienia przez obecność skazanego i jego osobiste starania. Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności ma bowiem zawsze charakter celowy, więc rozważając zasadność jej udzielenia sąd winien mieć na uwadze fakt, czy skazany wykorzysta przerwę zgodnie z jej przeznaczeniem (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 19 maja 2010 r., II AKzw 354/10, KZS 9/10, poz. 73 oraz z dnia 27 maja 2009 r., II AKzw 446/09, KZS 11/10, poz. 66, a także postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 kwietnia 2011 r., II AKzw 270/11, KZS 2011/6/50).

Trafnie Sąd Okręgowy uznał, że konieczność sprawowania opieki nad schorowaną matką nie uzasadnia udzielenia skazanemu przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności. Sabina W. rzeczywiście cierpi na poważne schorzenie narządu wzroku, ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności i wymaga stałej opieki innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, niemniej jednak brak jest podstaw do przyjęcia, iż skazany jest jedyną osobą, która może jej udzielić odpowiedniego wsparcia.

Postanowienie SA w Krakowie z dnia 7 maja 2012 r., II AKzw 411/12

Standard: 6649

Osadzenie celem odbycia kary pozbawienia wolności zawsze wywołuje pewne ujemne konsekwencje dla rodziny skazanego. Nie można jednak zapomnieć, iż są to naturalne konsekwencje izolacji więziennej. Osoba popełniająca przestępstwa musi liczyć się z tym, że będzie musiała ponieść za swoje czyny przewidzianą prawem karę, która może stanowić dolegliwość nie tylko dla niej, ale również dla jej rodziny (postanowienie SA w Lublinie z dnia 12 grudnia 2007 r., II AKzw 939/07, KZS 2008/5/96). Podkreślenia wymaga także fakt, że ciężar gatunkowy ujemnych konsekwencji osadzenia w zakładzie karnym, mogący skutkować udzieleniem przerwy, musi stanowić sytuację szczególną, taką, której poprawienie może nastąpić wyłącznie przez obecność skazanego i jego osobiste starania (tak Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 13 września 2001 r., II AKz 326/01, KZS 2001, z. 9, poz. 21).

Podzielić należy ustalenia poczynione przez sąd I instancji, że sytuacja zdrowotna, finansowa i mieszkaniowa matki skazanego jest trudna, jednakże nie ma ona charakteru wyjątkowego i nie mieści się w pojęciu ważnych przesłanek przemawiających za udzieleniem skazanemu przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności. Niekwestionowana jest okoliczność, że matka skazanego cierpi na liczne dolegliwości przede wszystkim związane z chorobami płuc, oraz wymaga opieki, jednakże przedłożone do akt sprawy zaświadczenia lekarskie wskazują, iż pozostaje ona pod opieką lekarzy specjalistów. Trafna jest uwaga Sądu Okręgowego, że matka skazanego nie jest samotna, ale zamieszkuje z jego ojcem, który aktualnie jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku.

Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności ma charakter celowy i rozważając zasadność jej udzielenia sąd winien mieć na uwadze fakt, czy skazany wykorzysta przerwę zgodnie z jej przeznaczeniem. Uwzględniając dotychczasowy sposób życia skazanego, także brak jest podstaw do powzięcia w tym przedmiocie decyzji pozytywnej. Sama okoliczność, iż skazany w sposób optymalny dotychczas funkcjonował w warunkach izolacyjnych i wykonuje społecznie prace poza terenem zakładu karnego w systemie bez konwojenta czy też korzysta z zezwoleń na czasowe opuszczenie zakładu karnego, a także fakt, iż po opuszczeniu jednostki penitencjarnej nie będzie miał problemów ze znalezieniem pracy, nie pozwala na uznanie, że wykorzysta on przerwę zgodnie z jej przeznaczeniem. Za zasadnością takiego stanowiska przemawia chociażby trzykrotne złożenie wniosków o ukaranie karami dyscyplinarnymi za przewinienia popełnione w okresie od lutego do marca 2009 r.

Postanowienie SA w Lublinie z dnia 27 maja 2009 r., II AKzw 446/09

Standard: 6650