Akt normatywny a akt indywidualno-konkretny

Określając granice swojej kognicji Trybunał Konstytucyjny od dawna posługuje się materialną definicją aktu normatywnego. Jej istota sprowadza się do tego, że Trybunał Konstytucyjny może badać - w zakresie, jaki wynika z art. 188 konstytucji - wszelkie akty normatywne bez względu na formę, nazwę i sposób ustanowienia. Niezbędnym warunkiem dopuszczalności takiego badania jest jednak, aby dany akt miał charakter normatywny, tzn. formułował normy generalne i abstrakcyjne (zob. orzeczenie z 6 grudnia 1994 r., U. 5/94, OTK w 1994 r., cz. II, s. 119). Oznacza to, że postanowienia takiego aktu nie mogą być adresowane do konkretnych jednostek bądź innych konkretnie oznaczonych podmiotów, a ponadto postanowienia te muszą określać prawa i obowiązki adresatów danego aktu w oderwaniu od konkretnych stanów faktycznych (zob. wyrok z 15 grudnia 1999 r., P. 6/99, OTK ZU Nr 7/1999, s. 881; postanowienie z 14 grudnia 1999 r., U. 7/99, OTK ZU Nr 7/1999, s. 919-920; postanowienie z 29 marca 2000 r., P. 13/99, OTK ZU Nr 2/2000, s. 311).

Przeciwieństwem norm prawnych, a więc postanowień o generalnym i abstrakcyjnym ujęciu, są postanowienia indywidualno-konkretne. Ich cechą szczególną jest to, że adresowane są do indywidualnie wskazanego podmiotu, dotyczą konkretnie określonej sprawy czy sytuacji, a ich stosowanie ma charakter jednorazowy. Innymi słowy, postanowienia takie nie mają cechy powtarzalności, ponieważ raz zastosowane w przypisanym im konkretnym stanie faktycznym zostają "skonsumowane" i trącą znaczenie w obiegu prawnym. W szczególności nie można uznać za akt o charakterze generalnym i abstrakcyjnym (akt normatywny) takiego aktu, którego "adresat jest wymieniony imiennie i nie jest elementem klasy podmiotów, wyodrębnionych ze względu na posiadanie określonej cechy, zaś przedmiotem [tego aktu] nie jest klasa zachowań (...) Niepowtarzalność [danego aktu], przejawiająca się w wyczerpaniu jego treści poprzez jednorazowe zastosowanie przesądza o fakcie, że nie jest on aktem normatywnym, zaś mając podwójnie konkretny charakter, jest aktem stosowania prawa, a nie jego stanowienia" (U. 7/99, jw., s. 920).

Postanowienie o przekazaniu konkretnie wymienionej inwestycji konkretnie określonemu podmiotowi nie ma charakteru normatywnego, a stanowi akt konkretno-indywidualny z zakresu administracji publicznej, dotyczący stwierdzenia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Z chwilą przekazania tej inwestycji doszło do pełnego i ostatecznego zrealizowania omawianego postanowienia. Nie ma bowiem żadnej możliwości odniesienia tego postanowienia do jakiejkolwiek innej sytuacji z przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości, jako że - w wyniku jednorazowego zastosowania - zostało ono "skonsumowane". Tym samym, badane postanowienie charakteryzuje się tym, że skierowane jest do imiennie określonego adresata, jego przedmiotem nie jest klasa zachowań, a jednorazowe zastosowanie wyczerpuje jego treść. Ocena zaś legalności tego postanowienia zależy od ustalenia faktów, dotyczących charakterystyki omawianej tu inwestycji. Z natury rzeczy musi to być dokonywane w innych procedurach niż przewidziane w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym.

Wyrok TK z dnia 13 marca 2001 r., K 21/00, OTK 2001/3/49, Dz.U.2001/22/262

Standard: 904 (pełna treść orzeczenia)