Dekonstytucjonalizacja prokuratury
Pragmatyka urzędu prokuratora
Prokuratura jest organem stojącym na straży praworządności, ulokowanym nie tylko poza władzą sądowniczą, ale także poza szeroko rozumianym wymiarem sprawiedliwości, a więc pozbawionym gwarancji konstytucyjnych oraz skonstruowanym na zasadzie zależności i podporządkowania, współcześnie także w szerokim zakresie podporządkowania zewnętrznego (politycznego). Prokurator wykonuje przy tym nie tylko czynności wynikające bezpośrednio z ustaw i należące do zakresu jego działania, ale także powierzone mu doraźnie przez przełożonego.
Uchwała SN z dnia 18 czerwca 2019 r., III CZP 101/18
Standard: 36092 (pełna treść orzeczenia)
Regulacja stosunku służbowego prokuratora jest do pewnego stopnia wzorowana na stosunku służbowym sędziego (uchwała SN z dnia 8 grudnia 2005 r., I PZP 3/05). Podobieństwa te występują jednak wyłącznie w pewnym zakresie. Prokuratury, w przeciwieństwie do sądów, nie sprawują wymiaru sprawiedliwości, a przez to nie są organami odrębnej – sądowniczej – władzy. Dlatego tożsamość regulacji niektórych aspektów statusu prokuratorów i sędziów, czy też podobieństwo innych, nie oznacza, że pozycja ustrojowa sędziów i prokuratorów jest taka sama, a przez to że przysługują im (powinny im przysługiwać) analogicznie ukształtowane środki ochrony uprawnień wynikających ze stosunku służbowego.
Postanowienie SN z dnia 14 lipca 2016 r., III PO 3/16
Standard: 72428 (pełna treść orzeczenia)
Status prawny sędziów jest w sposób szczegółowy dookreślony na płaszczyźnie konstytucyjnej, co wiąże się z potrzebą zagwarantowania prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Tymczasem w odniesieniu do prokuratorów brak analogicznych uregulowań o randze konstytucyjnej. Tym samym przeprowadzona w 1997 r. "dekonstytucjonalizacja" prokuratury utrudnia legislacyjne rozstrzyganie o jej pozycji ustrojowej. Niemniej jednak należy podkreślić, że zadania prokuratury pozostają w ścisłym związku ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości. Co więcej, w doktrynie prawa karnego zwraca się uwagę, że ustawowe zadanie prokuratury, którym jest strzeżenie praworządności i czuwanie nad ściganiem przestępstw, winno być interpretowane przez pryzmat art. 2 Konstytucji, gdyż zadanie to (podobnie jak sprawowanie wymiaru sprawiedliwości) stanowi realizację zasady demokratycznego państwa prawnego (ibidem, s. 6).
Z uwagi na brak konstytucyjnego zakotwiczenia statusu ustrojowego prokuratorów, ustawodawca, kształtując ów status, ma zdecydowanie większy zakres swobody niż w przypadku kształtowania statusu sędziów. Tymczasem nawet na tle regulacji odnoszących się do tej ostatniej grupy zawodowej Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, że chodzi tu głównie o normy prawa w znaczeniu przedmiotowym, choć oczywiście nie można zapomnieć, iż wynikają z nich określone prawa podmiotowe przysługujące osobom zajmującym stanowisko sędziego. Niemniej jednak pod względem funkcjonalnym nie chodzi tu o prawa osobiste, których podstawowym celem byłaby ochrona interesów określonych osób (czy grup zawodowych) i które wobec tego mogłyby być w ogóle porównywane z konstytucyjnymi prawami i wolnościami człowieka i obywatela, wynikającymi z rozdziału II Konstytucji (P 20/04).
Wyrok TK z dnia 8 maja 2012 r., K 7/10
Standard: 6817 (pełna treść orzeczenia)