Policja - charakterystyka

Różne aspekty zawodu policjanta były już przedmiotem jego orzekania (por. zwłaszcza powołane wyroki o sygn.: K 35/06, K 36/00 oraz wyroki z: 19 marca 2007 r., sygn. K 47/05, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 27; 29 kwietnia 2008 r., sygn. P 38/06, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 46; 29 listopada 2004 r., sygn. K 7/04, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 109; 29 czerwca 2004 r., sygn. U 1/03, OTK ZU nr 6/A/2004, poz. 60; 3 marca 2004 r., sygn. K 29/03, OTK ZU nr 3/A/2004, poz. 17; 14 maja 2001 r., sygn. SK 1/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 84; 19 lutego 2001 r., sygn. SK 14/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 31).

Na podstawie dorobku orzeczniczego Trybunału Konstytucyjnego można stwierdzić, że właściwie poza dyskusją jest zarówno zaliczenie służby w Policji do służby publicznej w rozumieniu art. 60 Konstytucji, jak i dopuszczalność regulowania zasad dostępu do tej służby m.in. za pomocą kryteriów medycznych.

Policja jest powołana do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego (por. art. 1 ust. 1 ustawy o Policji). Wypełnianie jej roli jest możliwe tylko przy pomocy osób o odpowiednich predyspozycjach, m.in. "zdolności fizycznej i psychicznej do służby" (art. 25 ust. 1 ustawy o Policji). W świetle tej okoliczności uzasadnione jest więc wprowadzenie regulacji prawnych gwarantujących selektywność naboru do Policji, w tym także przepisów odnoszących się do stanu zdrowia funkcjonariuszy. Tego typu rozwiązania znajdują swoje bezpośrednie uzasadnienie zarówno w wartościach ogólnospołecznych (zwłaszcza bezpieczeństwo i porządek publiczny), jak i indywidualnych (ochrona wolności i praw innych osób), wymienionych w art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny nie uważa, że nosicielstwo wirusa HIV należy ignorować i traktować osoby zarażone jako osoby w pełni zdolne do służby w Policji (tzn. z kategorią zdrowia A). Twierdzi jedynie, że wystarczającą gwarancją ochrony zdrowia publicznego i praw osób trzecich byłoby pozostawienie możliwości oceny przydatności do służby policjantów-nosicieli wirusa HIV komisjom lekarskim, które powinny uwzględniać zarówno aktualny stan zdrowia danego funkcjonariusza, jak i zakres czynności związanych ze stanowiskiem, na którym do tej pory pełnił on służbę.

Wyrok TK z dnia 23 listopada 2009 r., P 61/08, OTK-A 2009/10/150, Dz.U.2009/202/1568

Standard: 6804 (pełna treść orzeczenia)

Policja jako uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego (art. 1 ust. 1 ustawy o Policji) jest jedną z instytucji, która dysponuje bardzo dolegliwymi dla obywatela środkami realizacji władztwa państwowego. Szczególna rola społeczna tej grupy zawodowej i jej zhierarchizowana struktura wymaga dla jej skutecznego i prawidłowego działania przestrzegania innych poza normami prawa karnego i prawa o wykroczeniach, przepisów i zasad. Objęcie policjantów odpowiedzialnością dyscyplinarną uzasadnia społeczna rola tej formacji, charakter powierzonych zadań i kompetencji oraz związane z działalnością policji publiczne zaufanie. Służyć ma również przeciwdziałaniu takim zachowaniom, które mogłyby pozbawić ją wiarygodności w oczach opinii publicznej zwłaszcza, że wiele uprawnień przyznanych policji pozwala na ingerowanie w sferę obywatelskich wolności i praw.

Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że funkcjonariuszy Policji obowiązują szczególnie rygorystyczne wymagania w zakresie przestrzegania prawa i byłoby nie do pogodzenia z podstawowymi zasadami, na których opiera się działanie Policji, aby fakt skazania funkcjonariusza Policji za przestępstwo nie pociągał za sobą skutków w stosunku służbowym.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, charakter służby uzasadnia pozostawienie ministrowi daleko idącej swobody w kształtowaniu treści aktu wykonawczego, regulującego tryb i zasady działania komisji lekarskich, skoro kandydaci muszą wykazać się szczególnymi predyspozycjami do służby w formacji uzbrojonej. Narzucenie przez ustawodawcę szczegółowych rozwiązań, jakie powinny być zawarte w rozporządzeniu krępowałoby w nadmiernym stopniu potrzebną, w przypadku służb mundurowych, swobodę w kształtowaniu postępowania mającego na celu ocenę przydatności funkcjonariusza do służby. Określenie kryteriów oraz dokonywanie oceny warunków psychofizycznych niezbędnych do pełnienia służby w Policji, nie stanowi materii prawnej lecz jest przedmiotem wiedzy specjalistycznej. Dlatego też, ustalenie sztywnych norm prawnych w tej dziedzinie pozostawałoby w sprzeczności z charakterem przedmiotu regulacji.

Wyrok TK z dnia 8 października 2002 r., K 36/00, OTK-A 2002/5/63, Dz.U.2002/176/1457

Standard: 6805 (pełna treść orzeczenia)