Deputat węglowy jako podlegające konstytucyjnej ochronie prawo majątkowe

Prawo do deputatu węglowego (jak i jego ekwiwalentu pieniężnego) ma charakter majątkowy i jako takie podlega ochronie w świetle art. 64 Konstytucji. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu, "Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia". Gwarancją konstytucyjną są więc objęte takie prawa podmiotowe, które mają realizować określony interes majątkowy. Trybunał przyjmuje w swoim orzecznictwie (zob. wyrok z 19 grudnia 2002 r., sygn. K 33/02, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 97), że powołany przepis Konstytucji nie może być interpretowany w ten sposób, iż dotyczy praw majątkowych wynikających jedynie ze stosunków cywilnoprawnych. W wyroku z 10 października 2000 r. (sygn. P. 8/99, OTK ZU nr 6/2000, poz. 190) Trybunał stwierdził: "Przepisy chroniące własność [a jak należy przyjąć w niniejszej sprawie - również inne prawa majątkowe] zawierają pośrednio w swojej treści także zasadę ochrony podstaw materialnego bytu obywateli. Są to istotne gwarancje umożliwiające każdemu człowiekowi i jego rodzinie zachowanie niezależności materialnej także wobec państwa". Należy zatem przyjąć, że ochronie wskazanej w art. 64 ust. 2 Konstytucji podlegają również zagwarantowane w układach zbiorowych pracy świadczenia majątkowe związane ze stosunkiem pracy.

Uprawnieni na podstawie układu zbiorowego pracy do otrzymywania pewnych świadczeń emeryci i renciści nie są już pracownikami, również przysługujące im prawo do bezpłatnego węgla nie może być uznane za świadczenie ze stosunku pracy. Ze względu na swoją specyfikę winno być zatem klasyfikowane jako świadczenie związane ze stosunkiem pracy. Uregulowane w układzie prawo do bezpłatnego węgla realizowane w naturze bądź w formie ekwiwalentu, chociaż beneficjentami czyni emerytów i rencistów z pewnością też nie stanowi świadczenia z ubezpieczenia społecznego, ani dodatku emerytalno-rentowego.

Wszyscy emeryci i renciści pracujący niegdyś w przedsiębiorstwach objętych UZP, mając takie samo prawo do bezpłatnego węgla realizowane w formie deputatu węglowego lub jego finansowego ekwiwalentu, winni mieć zapewnioną równą ochronę tego prawa. Nakaz ten wynika zarówno z art. 32, jak i art. 64 ust. 2 Konstytucji.

Wyrok TK z dnia 12 grudnia 2005 r., SK 20/04, OTK-A 2005/11/133, Dz.U.2005/250/2117

Standard: 6803 (pełna treść orzeczenia)