ENA - właściwość miejscowa sądu okręgowego (art. 607a k.p.k.)

Zgodnie z art. 607 a k.p.k w razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo podlegające jurysdykcji polskich sądów karnych może przebywać na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, właściwy miejscowo sąd okręgowy, na wniosek prokuratora, a w postępowaniu sądowym i wykonawczym – z urzędu lub na wniosek właściwego sądu rejonowego może wydać europejski nakaz aresztowania, zwany w niniejszym rozdziale „nakazem”.

Powołane unormowanie wskazuje, że uprawniony do wydania europejskiego nakazu aresztowania jest wyłącznie właściwy miejscowo sąd okręgowy, przy czym znaczenie nadrzędne w kontekście wykładni art. 607 a k.p.k. ma prosty podział sądowego procesu karnego na etap postępowania jurysdykcyjnego i wykonawczego. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego w Gdańsku pojęcie „właściwy miejscowo sąd okręgowy” winno być odmiennie rozumiane w kolejnych stadiach tego postępowania.

Jeżeli sprawa pozostaje w fazie postępowania wykonawczego i sąd okręgowy będący sądem penitencjarnym czerpie swoją właściwość z miejsca, w którym przebywa skazany, a jednocześnie inna jest właściwość sądu okręgowego związana z miejscem wydania podlegającego wykonaniu orzeczenia, sądem właściwym do wydania europejskiego nakazu aresztowania będzie sąd, przed którym obecnie toczy się postępowanie sądowe (wykonawcze).

Sąd Apelacyjny w tym zakresie w pełni popiera stanowisko wyrażone w doktrynie. Takiej wykładni nie przeczy powołane w postanowieniu Sądu Okręgowego w Elblągu orzecznictwo sądów ( postanowienie SA w Katowicach z dnia 11 października 2006 r.,II AKz 643/06, postanowienie SA w Katowicach z dnia 27 maja 2009 r. II AKz 343/09) albowiem dokładna analiza każdego z wytypowanych przez ten Sąd judykatów nie pozwala na przyjęcie, iż wydane one zostały w analogicznym stanie faktycznym, gdzie sądem okręgowym właściwym do udzielenia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności będzie inny sąd niż ten, w okręgu, którego zapadł podlegający wykonaniu wyrok.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku nie podziela stanowiska wyrażonego w uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 07 sierpnia 2014 r. II AKo 106/14, które zostało poparte również przez część doktryny ( Agnieszka Orłowska, Marcin Czapski, Właściwość sądu w zakresie Europejskiego Nakazu Aresztowania postępowaniu wykonawczym Prokura i Prawo 5, 2010), że w fazie wykonania orzeczenia sądem właściwym do wydania europejskiego nakazu aresztowania będzie ten sąd, którego właściwość zostanie ustalona na podstawie przepisów swoistych dla tego postępowania, a zatem w oparciu o kodeks karny wykonawczy (art. 3 § 1 k.k.w.). Słuszne wydaje się tutaj uznanie, że skoro procedura wystąpienia do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazaniu osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania została kompleksowo uregulowana w Rozdziale 65a kodeksu postępowania karnego, a o właściwości sądu upoważnionego do wydania nakazu traktuje art. 607 a k.p.k. tego rozdziału oraz przepisy ogólne o właściwości, i jednocześnie zasięgiem swym przepis ten wyraźnie obejmuje także postępowanie wykonawcze, to brak jest racjonalnego uzasadnienia dla ustalania właściwości sądu okręgowego odrębnie wedle zasad przyjętych w kodeksie karnym wykonawczym (por. postanowienie SA w Warszawie z dnia 04 marca 2010 r., II AKZ 138/10).

Zważywszy jednocześnie na treść § 331 ust. 1 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych z dnia 23 grudnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., nr 2316), Sąd Okręgowy w Elblągu winien objąć europejskim nakazem aresztowania zarówno wyrok SR w Opolu z dnia 20 listopada 2016 r., II K 438/06, jak też wyrok SR w Skierniewicach z dnia 17 grudnia 2013 r. sygn. akt II K 703/13.

Uznając za słuszne stanowisko zaprezentowane w postanowieniu Sądu Okręgowego w Elblągu należałoby dojść do wniosku, że na przykład w wypadku wykonywania wyroku łącznego europejski nakaz aresztowania mogłyby wydawać różne sądy okręgowe właściwe z uwagi na miejsca orzekania co do skazanego. Takie stanowisko pozostaje w jawnej sprzeczności z zasadą rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Także wskazany przez Sąd Okręgowy w Elblągu § 331 regulaminu urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. 2015.2316) przemawia za dokonaniem takiej wykładni pojęcia „ właściwy miejscowo sąd okręgowy” zgodnie z którym w postępowaniu wykonawczym właściwym sądem będzie ten sąd okręgowy w okręgu którego to postępowanie się toczy.

Postanowienie SA w Gdańsku z dnia 15 czerwca 2016 r., II AKo 144/16

Standard: 6590 (pełna treść orzeczenia)

Właściwość sądu okręgowego do rozstrzygnięcia o wniosku prokuratora o wydanie europejskiego nakazu aresztowania jest niewątpliwie zagadnieniem skomplikowanym, o czym najlepiej świadczy fakt, iż w doktrynie zdążyły już pojawić się na ten temat dwa sprzeczne z sobą poglądy.

Zgodnie z pierwszym z nich, do wydania europejskiego nakazu aresztowania uprawniony jest z mocy ustawy sąd okręgowy, który w danym wypadku jest właściwy miejscowo. Pogląd ów odwołuje się zatem wprost do wyznaczających tę ostatnią właściwość przepisów ogólnych z art. 31 k.p.k. i art. 32 k.p.k.).

Drugi pogląd zakłada natomiast, iż europejski nakaz aresztowania wydaje sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie przygotowawcze lub sądowe, albo w którego okręgu zapadł podlegający wykonaniu wyrok.

Sąd Apelacyjny podziela drugi z przedstawionych poglądów.

Przemawia za nim już samo językowe brzmienie analizowanego przepisu. Ustawodawca wskazuje bowiem na, verba legis, "właściwy miejscowo sąd okręgowy". Określenie to odwołuje się zatem wyraźnie do miejsca, w którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe albo miejsca, w którym zapadł wyrok. Rozwiązanie to zostało podyktowane najpewniej względami pragmatycznymi. Sądowi Okręgowemu, który w swojej argumentacji odwołuje się po wielokroć do racjonalności ustawodawcy, należy natomiast wskazać, iż gdyby rzeczywiście chodziło w tym wypadku o stosowanie reguł ogólnych, to ustawodawca nie użyłby przecież takiej formuły. Wystarczyłoby samo określenie: "sąd okręgowy", które wyznacza właściwość funkcjonalną, bez potrzeby dopisywania wcześniej: "właściwy miejscowo". W takim przypadku byłoby bowiem jasne, że należy zastosować reguły ogólne i przekazać sprawę sądowi okręgowemu, który pozostaje miejscowo właściwy w rozumieniu art. 31 k.p.k. i art. 32 k.p.k.

Warto też zaakcentować słuszną uwagę Sądu Okręgowego, iż w kolejnych przepisach rozdziału 65 k.p.k., a mianowicie w art. 607g k.p.k. i art. 607j k.p.k., ustawodawca posługuje się już zwrotem: "sąd właściwy do rozpoznania sprawy". Nie jest to jednak bynajmniej, jak chce tego sąd pierwszej instancji, swoiste potwierdzenie odwoływania się art. 607a k.p.k. do reguł ogólnych właściwości miejscowej. Wręcz przeciwnie: wiadomo wszak, że zasady prawidłowej techniki legislacyjnej wykluczają używanie dwóch różnych formuł językowych na określenie tej samej kwestii.

Przedstawione przez Sąd Apelacyjny stanowisko pozwala przy tym uniknąć szeregu kuriozalnych konsekwencji. Otóż w razie przyjęcia tego stanowiska, przekazanie głównej sprawy na etapie postępowanie sądowego innemu sądowi w trybie art. 36 k.p.k., art. 37 k.p.k., art. 43 k.p.k. lub art. 11a przepisów wprowadzających kodeks postępowania karnego, spowodowałoby, że do wydania europejskiego nakazu aresztowania i tak właściwym pozostawałby sąd okręgowy określony wedle reguł ogólnych z art. 31 k.p.k. i art. 32 k.p.k. S. Steinborn (zob. Kodeks..., jw.), który w doktrynie wyraził stanowisko tożsame z tym, które zaprezentował obecnie sąd pierwszej instancji, przyznaje jednak, iż w takim wypadku należałoby odwoływać się do wykładni celowościowej i powierzyć rozpoznanie o wydanie europejskiego nakazu aresztowania sądowi okręgowemu miejsca prowadzenia postępowania. Rzecz w tym, iż takie postąpienie dyskredytowałoby znaczenie językowe przepisu art. 607a k.p.k. odczytane po myśli tego autora, a także Sądu Okręgowego i podważałoby, podkreślaną przez ten sąd, racjonalność ustawodawcy.

Prezentowana przez Sąd Apelacyjny wykładnia umożliwia też uniknięcie istotnych wątpliwości dotyczących wydania europejskiego nakazu aresztowania na etapie postępowania wykonawczego. Chodziłoby mianowicie o rozstrzygnięcie, czy należałoby wówczas stosować reguły ustalania właściwości miejscowej z Kodeksu postępowania karnego, czy też z Kodeksu wykonawczego. Na kwestie te Sąd Apelacyjny zwracał już uwagę w przeszłości, a mianowicie w swoim postanowieniu z dnia 11 października 2006 r., II AKz 643/06.

Postanowienie SA w Katowicach z dnia 27 maja 2009 r., II AKz 343/09

Standard: 6591