Dokładne określenie zarzucanego, przypisanego czynu (art. 332 § 1 pkt 2 i art. 413 § 2 k.p.k.)

Treść wyroku (art. 413 k.p.k.) Treść aktu oskarżenia (art. 332 k.p.k.)

Wyświetl tylko:

Przepisy kodeksu postępowania karnego, poza rodzajowym określeniem typów rozstrzygnięć, nie zawierają wykazu formuł wydawanych rozstrzygnięć. Nie sformułowano w nich żadnych konkretnych wymogów językowych i bezpośrednich zwrotów. Brak więc w procedurze karnej wiążących przepisów wskazujących wprost na konkretne formuły językowe, za pomocą których powinny być ujmowane rozstrzygnięcia zawarte w wyroku, a wymagane do tego by wydane orzeczenie móc zakwalifikować do jednego ze wskazanych rozstrzygnięć (por. art. 413 § 1 pkt 5 i § 2 pkt 1 i 2 k.p.k.). To dopiero w praktyce orzeczniczej identyfikować można utrwalone formy określonego rozstrzygnięcia, z wykorzystaniem najczęściej spotykanych, acz przecież niewyłącznych formuł. Najczęściej występujące w praktyce zwroty zaczerpnięte są z języka prawnego i języka prawniczego, zawierając określenia czynności sprawczej takiej jak: „uniewinnienie”, „umorzenie”, „skazanie”, czy „warunkowe umorzenie” postępowania karnego, z odpowiednim zastosowaniem ich gramatycznej odmiany. Znaczenie tych zwrotów jest jednoznaczne, ich użycie powszechnie stosowane, a w konsekwencji nie budzi wątpliwości treść i istota wyrażonego w nich rozstrzygnięcia.

Stwierdzić jednak trzeba, że użycie wskazanych wyżej formuł i wykorzystanie konkretnych określeń nie jest warunkiem wyłącznym ani koniecznym do ustalenia, że doszło do wydania rozstrzygnięcia o określonej treści. Równie często występującym w razie uniewinnienia zwrotem jest „uznaje za niewinnego”. Z kolei w przypadku skazania powszechne jest posłużenie się sformułowaniem: „uznaje za winnego popełnienia czynu” o określonej treści „i wymierza oskarżonemu karę…”. W tym ostatnim układzie sentencji i wobec jej treści sam brak użycia słowa „skazuje” („skazanie”) nie pozbawia rozstrzygnięcia jego podstawowego znaczenia i konsekwencji (tj. skutku prawnego rozstrzygnięcia). Z kolei, jeśli w wyroku wydanym wobec śmierci oskarżonego znajdzie się określenie, że ze względu na ten fakt procesowy sąd „dyskontynuuje” postępowanie karne zamiast określenia „umarza” postępowanie, to rozstrzygnięcie to wywoła skutki prawne, skoro w istocie nie może budzić wątpliwości, że doszło do umorzenia postępowania karnego. O znaczeniu użytego zwrotu w sposób jednoznaczny przesądza bowiem wówczas układ okoliczności sprawy i przedmiot rozstrzygnięcia. Podobnie, w razie wystąpienia podstaw do uniewinnienia, jednoznaczne stwierdzenie w sentencji wyroku, że oskarżony czynu nie popełnił, albo że sąd „uwalnia oskarżonego od oskarżenia”, choćby bez użycia słowa „uniewinnia”, musi być postrzegane jako rozstrzygnięcie równoważne uniewinnieniu i takie skutki prawne wywoła.

Postanowienie SN z dnia 13 czerwca 2023 r., I KZP 1/23

Standard: 71365 (pełna treść orzeczenia)

Jakkolwiek art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. nakazuje, aby wyrok skazujący zawierał dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawna, co oznacza, że opis takiego czynu musi uwzględniać wszystkie znamiona danego typu czynu zabronionego, to jednak ugruntowane jest też w judykaturze zapatrywanie, że dopuszczalna pozostaje praktyka pomijania w opisie przypisanego oskarżonemu czynu ustawowych zwrotów, o ile opis ten mieści się w granicach pojęć, którymi przepis prawa materialnego określa te znamiona (zob. postanowienie SN z 19 maja 2015 r., V KK 53/15).

Przy konstruowaniu wyroku skazującego sąd korzysta z pełnej swobody w redagowaniu opisu przestępstwa, pozwalającej na zastąpienie słów ustawy określających znamię przestępstwa ustaleniami faktycznymi, które swą treścią adekwatnie wypełniają znaczenie tego znamienia (zob. wyrok SN z 22 października 2009 r., IV KK 111/09).

Jeśli z samego czynu ujętego w dyspozytywnej części wyroku skazującego można bez trudu wyczytać, że udowodnione oskarżonemu zachowanie (działanie lub zaniechanie) odpowiada cechom określonego wzorca ustawowego, to w takim wypadku nie może być mowy o naruszeniu konstytucyjnej zasady nullum crimen sine lege i w efekcie o uwolnieniu go od winy.

Wyrok SN z dnia 8 lutego 2019 r., IV KK 83/18

Standard: 43492 (pełna treść orzeczenia)

Obowiązek dokładnego określenia przypisanego oskarżonemu czynu oznacza, że w jego opisie należy zawrzeć te elementy, które należą do istoty czynu, a więc dotyczące podmiotu czynu, rodzaju atakowanego dobra, czasu, miejsca i sposobu jego popełnienia oraz skutków, zwłaszcza rodzaju i wysokości szkody. W szczególności powinien on zawierać wszystkie znamiona przypisanego typu przestępstwa.

Postanowienie SN z dnia 17 października 2018 r., II KK 75/18

Standard: 23750 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z treścią art. 413 § 2 k.p.k., nie jest konieczne w opisie czynu przypisanego sprawcy używanie słów określających poszczególne znamiona typu czynu zabronionego. Chodzi natomiast o to, aby opis czynu odpowiadał znaczeniu wszystkich znamion ustawowych konkretnego przestępstwa, wystarczającym jest więc posłużenie się takimi sformułowaniami, które w sposób niebudzący wątpliwości odpowiadają treści poszczególnych znamion przypisanego sprawcy czynu zabronionego (zob. wyroki: z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. II KK 141/14, z dnia 3 grudnia 2015 r., II KK 283/15 oraz postanowienia: z dnia 20 marca 2014 r., sygn. III KK 416/13, i z dnia 4 września 2014 r., V KK 156/14

Wyrok SN z dnia 4 października 2018 r., II KK 57/18

Standard: 25432 (pełna treść orzeczenia)

Według art. 332 § 1 pkt 2 k.p.k. akt oskarżenia powinien zawierać dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody (zob. tak m.in. SN w wyroku z dnia 30 sierpnia 2006 r. III KK 262/06).

Dokładne określenie zarzuconego, a następnie przypisanego oskarżonemu przestępstwa, powinno zawierać, poza wskazaniem czasu i miejsca jego popełnienia, opis czynu niezbędny z punktu widzenia ustawowych znamion danego przestępstwa.

Opis czynu przypisanego to dokładny opis wszystkich elementów czynu mających znaczenie dla prawidłowej jego kwalifikacji, niepomijający żadnego aspektu zachowania należącego do ustawowych znamion danego typu przestępstwa (zob. tak SN w wyroku z dnia 24 marca 1983 r. II KR 49/83).

Opis czynu ma przedstawić jego istotę, którą charakteryzują ww. elementy, przy czym słowo dokładnie należy rozumieć jako konieczność objęcia opisem tych właśnie elementów istotnych, które mają znaczenie dla indywidualizacji czynu, nie zaś konieczność szczegółowego opisywania każdej z czynności sprawczych czy każdego z zachowań, jakie sprawca podjął.

O indywidualizacji czynu decydują: podmiot czynu, przedmiot czynności wykonawczej, sposób zachowania, okoliczności czynu (czas, miejsce, sytuacja) oraz skutki czynu. Generalnie stopień konkretności i szczegółowości opisu zależy od sposobu ujęcia typu przestępstwa w przepisach prawa materialnego, od sposobu działania sprawcy, w pewnej mierze także od nagromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Jeśli chodzi o ustalenie i opis sposobu działania, to należy on do zasadniczych elementów strony przedmiotowej każdego przestępstwa. Ustawowa formalizacja sposobu działania odbywa się za pomocą znamion czynu przestępnego. Podstawowe znaczenie ma znamię czasownikowe ujmujące w sposób wysoce zgeneralizowany działanie lub zaniechanie skierowane na przedmiot czynności wykonawczej. Właśnie przymiot generalizacji cechujący każdą typizacje sprawia, że w postępowaniu karnym potrzebna jest konkretyzacja czynności czasownikowej.

Znamiona czasownikowe określają gamę różnorodnych działań faktycznych, które wymagają konkretyzacji. Gdy zaś chodzi o ich opis a także przedstawienie okoliczności czynu (czas, miejsce, sytuację), to mają one oddawać istotę działania sprawcy, gdyż nadmierne uszczegółowienie opisu czynu prowadziłoby do zaciemnienia istoty zachowania sprawy, a przecież, biorąc pod uwagę istotę "sentencji" wyroku i znaczenie tego pojęcia, rozumianego jako uogólnienie, ale i "syntezę", zawierającą generalne i całościowe rozstrzygnięcie o odpowiedzialności karnej, stanowisko obrońcy oczekującego bardzo dokładnych ustaleń nie wydaje się właściwe.

Podstawą ustalenia i procesowego określenia czynu jest czyn w znaczeniu naturalnym, z którego "wybiera się" te elementy, które mają znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. Suma tych elementów składa się na obraz czynu w znaczeniu prawnym, przy czym jego opis powinien sprowadzać się właśnie do składników, które mają znaczenie dla kwalifikacji prawnej.

Wyrok SA w Szczecinie z dnia 28 września 2017 r., II AKa 192/16

Standard: 27399 (pełna treść orzeczenia)

Brak w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w wyroku (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.) jakiegokolwiek znamienia ustawowego typu czynu zabronionego skutkuje niemożnością przypisania odpowiedzialności karnej za ten czyn (art. 1 § 1 k.k. i art. 115 § 1 k.k.).

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2017 r., V KK 372/16

Standard: 41100 (pełna treść orzeczenia)

Obowiązek dokładnego określenia przypisanego oskarżonemu czynu wynika z unormowania zawartego w treści art. 413 § 2 pkt 1 kpk. W orzecznictwie jednolicie wskazuje się, iż obowiązek ten oznacza zawarcie w opisie czynu wszystkich elementów należących do jego istoty, w tym dotyczących podmiotu, rodzaju zaatakowanego dobra, czasu, miejsca i sposobu popełnienia czynu oraz skutków, zwłaszcza rodzaju i wysokości szkody.

Opis  musi w szczególności odpowiadać pełnemu zespołowi znamion, jakie sformułowane zostały w części szczególnej kodeksu karnego dla poszczególnego typu czynu zabronionego. Następstwem pominięcia któregokolwiek z tych znamion w opisie czynu będzie to, iż odpowiedzialność karna za ten czyn będzie wyłączona ( por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2012 r., IV KK 326/2011; wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2013 r., II KK 229/2012; postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2013 r. II KK 71/2013; wyrok SN z dnia 29 maja 2012 r. III KK 87/2012; postanowienie SN z dnia 26 marca 2008 r. II KK 276/2008; postanowienie SN z dnia 28 czerwca 2007 r. II KK 101/2007).

Z punktu widzenia wymogów, jakie stawia art. 413 § 2 pkt 1 kpk, nie ma bezwzględnej konieczności dosłownego przytaczania zwrotów, jakimi ustawodawca posłużył się kreśląc krąg znamion poszczególnego typu czynu zabronionego. Wymogom tym zadość czynić będzie również taki opis czynu, w którym co prawda zaniechano przywołania zwrotów ustawowych, ale w zamian posłużono się słowami, które oddają ich istotę i znaczenie.

Innymi słowy, dopuszczalne jest korzystanie ze sformułowań (pojęć), które są równoważne językowo ustawowym znamionom czynu. Sąd ma zatem pewną swobodę w redagowaniu opisu czynu, która pozwala mu na zastąpienie zwrotów ustawy, określających znamię przestępstwa, innymi, jeśli swą treścią adekwatnie wypełniają znaczenie tego znamienia (por. wyrok SN z dnia 22 listopada 2009 r., IV KK 111/2009, publ. LEX el.; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2013 r., V KK 435/2012).

Wyrok SO w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 23 stycznia 2015 r. IV Ka 670/14

Standard: 6524 (pełna treść orzeczenia)

Przy redagowaniu opisu czynów przestępnych nie jest konieczne ani cytowanie zwrotów ustawowych, ani posługiwanie się ich synonimami. Wystarczające jest, aby ujęte w nim były choćby w sposób dorozumiany – byle jednoznaczny w swojej wymowie – wszystkie znamiona charakteryzujące dany typ czynu zabronionego. Ani przesadna szczegółowość, ani nadmierna skrótowość nie są tu pożądane. Oczekiwane są umiarkowana zwięzłość i używanie zwrotów zrozumiałych, oddających istotę konkretnego czynu.

Wyrok SN z dnia 26 listopada 2014 r., II KK 141/14

Standard: 17002 (pełna treść orzeczenia)

Opis czynu przypisanego (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.) to dokładny opis wszystkich elementów czynu mających znaczenie dla prawidłowej jego kwalifikacji, niepomijający żadnego aspektu zachowania należącego do ustawowych znamion danego typu przestępstwa.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 20 listopada 2014 r., II AKa 313/14

Standard: 27436 (pełna treść orzeczenia)

W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2014 r. (III KK 416/13) zaakcentowano, że polski proces karny nie jest procesem formułkowym, w którym wymagane byłoby posługiwanie się określonymi formułami prawnymi, a ich niedopełnienie eliminowałoby postępowanie, lecz procesem, w którym przepisy procesowe określają jedynie sposób postępowania organów procesowych, w tym przy formułowaniu opisu czynu zarzucanego i przypisanego tak, aby odzwierciedlał on zdarzenie przestępne, ze wskazaniem znamion, od zaistnienia których ustawa uzależnia możliwość pociągnięcia sprawcy danego zachowania do odpowiedzialności karnej.

Niedociągnięcia w tym zakresie i niedoprecyzowanie tego opisu, jeżeli dokonane ustalenia faktyczne wskazują, że zdarzenie odpowiadające zachowaniu przestępnemu miało rzeczywiście miejsce i to przy stronie podmiotowej wymaganej w danej sytuacji przez prawo karne, nie może prowadzić do uwolnienia oskarżonego od odpowiedzialności karnej.

Opis czynu winien wskazywać na czym polegało inkryminowane zachowanie oskarżonej, nie ma natomiast obowiązku posługiwania się określeniami ściśle kodeksowymi.

Wyrok SO w Poznaniu z dnia 6 listopada 2014r., IV Ka 452/14

Standard: 26074 (pełna treść orzeczenia)

Wynikający z art. 413 § 2 k.p.k. obowiązek dokładnego określenia czynu przypisanego oskarżonemu, odnosi się do zamieszczenia w wyroku skazującym wszystkich elementów zachowania oskarżonego istotnych z punktu widzenia przypisania winy oraz odzwierciedlających zrealizowanie ustawowych znamion przestępstwa konkretnego typu; nie oznacza natomiast konieczności nadmiernego nasycenia tego opisu szczegółami dotyczącymi sposobu działania sprawcy lub innymi okolicznościami stanu faktycznego, jeżeli dla stwierdzenia wyczerpania tych znamion nie są one niezbędne. Ich przedstawienie - wraz z materiałem źródłowym - następuje w ramach prezentowania ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności i przebiegu zdarzenia będącego przedmiotem procesu, relacjonowanych w części motywacyjnej orzeczenia.

Wyrok SN z dnia 2 października 2014 r., V KK 77/14

Standard: 13224 (pełna treść orzeczenia)

W orzecznictwie oraz doktrynie przyjmuje się, że dokładne określenie zarzucanego, a następnie przypisanego oskarżonemu przestępstwa powinno zawierać, poza wskazaniem czasu i miejsca jego popełnienia, niezbędny z punktu widzenia ustawowych znamion danego przestępstwa opis czynu, z pominięciem faktów i okoliczności nienależących do istoty tego czynu (wyrok SN: z dnia 20 marca 1973 r., V KRN 23/73 z dnia 24 marca 1983 r., II KR 49/83; z dnia 29 października 2013 r., WA 21/13; z dnia 7 marca 2014 r., V KK 276/13 postanowienia SN: z dnia 28 maja 2003 r., WK 10/03, z dnia 28 czerwca 2007 r., II KK 101/07, ; 

Opis czynu przytaczany w wyroku powinien obejmować nie tylko oznaczenie czasu i miejsca jego popełnienia, ale również zachowanie sprawcy wypełniające ustawowe znamiona czynu zabronionego, a także istotne elementy konkretyzujące ten czyn (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 21 stycznia 2013 r., II AKa 285/12).

Wyrok SN z dnia 3 września 2014 r., III KK 70/14

Standard: 7200

Polski proces karny nie jest procesem formułkowym, w którym wymagane byłoby posługiwanie się określonymi formułami prawnymi, a ich niedopełnienie eliminowałoby postępowanie, lecz procesem, w którym przepisy procesowe określają jedynie sposób postępowania organów procesowych, w tym przy formułowaniu opisu czynu zarzucanego i przypisanego tak, aby odzwierciedlał on zdarzenie przestępne, ze wskazaniem znamion, od zaistnienia których ustawa uzależnia możliwość pociągnięcia sprawcy danego zachowania do odpowiedzialności karnej. Jednak niedociągnięcia w tym zakresie i niedoprecyzowanie tego opisu, jeżeli dokonane ustalenia faktyczne wykazują, że zdarzenie odpowiadające zachowaniu przestępnemu miało rzeczywiście miejsce i to przy stronie podmiotowej wymaganej w danej sytuacji przez prawo karne, nie może prowadzić do uwolnienia oskarżonego od odpowiedzialności karnej.

Postanowienie SN z dnia 20 marca 2014 r., III KK 416/13

Standard: 26076 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. wyrok skazujący powinien zawierać m. in. „dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu”. Określenie to, wynikające z ustaleń dokonanych przez sąd orzekający, powinno się znaleźć w wyroku, przez stosowny opis czynu i powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. 

Błędem jest nie tylko pomijanie któregokolwiek z takich elementów działania sprawcy, ale również błędem jest zamieszczanie w opisie czynu wszystkich alternatywnych znamion czynu wynikających z treści konkretnego przepisu, który wskazuje na możliwość popełnienia identycznie kwalifikowanego przestępstwa w różnych formach. 

Obowiązujący kodeks postępowania karnego nie daje podstaw do alternatywnych ustaleń w zakresie przypisanego w wyroku przestępstwa. Pewność stwierdzeń co do winy wynika z obowiązującej w prawie zasady domniemania niewinności oraz ciążącego na sądzie obowiązku czynienia ustaleń zgodnych z prawdą (por. postanowienie SN z dnia 10 marca 1995 r., I KZP 1/95).

Wyrok SN z dnia 7 marca 2014 r., V KK 276/13

Standard: 58854 (pełna treść orzeczenia)

Opis czynu, o którym mowa w art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., może być dokonywany w języku ogólnym, a niekoniecznie w języku ściśle prawnym; istotne jest tylko, aby odpowiadał on pełnemu zespołowi znamion przewidzianych w przepisie określającym dany typ czynu zabronionego.

Mało precyzyjnie sformułowany opis czynu tylko wtedy należy uznać za rażąco niesprawiedliwy, gdy jego treść rodzi zasadniczej natury wątpliwości, np. co do tego, za jakie przestępstwo oskarżony w istocie został skazany.

Postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2013 r., II KK 212/13

Standard: 41785 (pełna treść orzeczenia)

Wynikający z art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. obowiązek dokładnego określenia przypisanego oskarżonemu czynu oznacza, że w jego opisie należy zawrzeć te elementy, które należą do istoty czynu, a więc dotyczące podmiotu czynu, rodzaju atakowanego dobra, czasu, miejsca i sposobu jego popełnienia oraz skutków, zwłaszcza rodzaju i wysokości szkody. W szczególności powinien on zawierać wszystkie znamiona przypisanego typu przestępstwa.

Postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2013 r., II KK 71/13

Standard: 41967 (pełna treść orzeczenia)

Opis czynu przypisanego w wyroku skazującym powinien zawierać dokładne określenie czasu, miejsca, sposobu i okoliczności popełnienia przestępstwa oraz jego skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody. Z punktu widzenia znamion strony przedmiotowej przestępstwa, dokładne określenie sposobu i okoliczności jego popełnienia, wymaga wskazania w opisie czynu tych elementów przebiegu zdarzenia, które wypełniają te znamiona. Opis czynu powinien w związku z tym zawierać komplet znamion, które zostały wypełnione ustalonym zachowaniem sprawcy.

Wyrok SN z dnia 22 marca 2012 r., IV KK 375/11

Standard: 42076 (pełna treść orzeczenia)

Wyrokowe ustalenie czynu przypisanego powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej, zatem powinno zawierać wskazanie czasu i miejsca jego popełnienia oraz wszystkie elementy zachowania sprawcy wypełniające ustawowe znamiona czynu zabronionego.

Nieużycie ustawowego zwrotu, określającego alternatywnie możliwe czynności sprawcze, dopuszczalne jest więc jedynie wtedy, gdy wskazuje się sposób zachowania sprawcy, który odpowiadałby co najmniej jednemu czasownikowemu znamieniu przestępstwa.

Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2012 r., IV KK 326/11

Standard: 17659 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. nakładający na sąd obowiązek dokładnego opisania przypisanego oskarżonemu czynu nie wymaga kazuistycznego wręcz jego redagowania i wyszczególniania, oprócz słów ustawy określających znamiona przypisanego oskarżonemu typu czynu zabronionego, wszystkich ustalonych okoliczności mieszczących się w pojęciu niedopełnienia obowiązków oraz aktów normatywnych określających owe obowiązki.

Wystarczające jest wskazanie ustawowych zwrotów określających podmiot przestępstwa, wskazanie jednego z wymienionych w przepisie aktów, na podstawie których podmiot przestępstwa zobowiązany jest do określonego zachowania, na czym przestępne zachowanie polegało, a więc czy na przekroczeniu uprawnień, czy też na niedopełnieniu obowiązków oraz zaistniałego skutku.

Wskazane też winny być okoliczności dotyczące strony podmiotowej, zwłaszcza wtedy, gdy w grę wchodzić może różny rodzaj winy opisany w danym typie czynu zabronionego.

Dopiero w uzasadnieniu wyroku, opisującym ustalony stan faktyczny sąd zobowiązany jest do szczegółowego przedstawienia ustaleń faktycznych odpowiadających lub mieszczących się w pojęciu "niedopełnienia ciążącego obowiązku" lub innym pojęciu znamionującym dany typ czynu zabronionego.

Wyrok SA w Lublinie z dnia 18 sierpnia 2010 r., II AKa 186/10

Standard: 6526

Wyrok jest pierwszym i często jedynym (jeśli nie zostały sporządzone jego motywy) źródłem wiedzy co do sprawstwa i winy oskarżonego. Z mocy ustawy, w tym – zasadniczej, to w wyroku należy zawrzeć dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.). Ponieważ czynem tym, za który odpowiada oskarżony, jest jego zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej (art. 1 § 1 k.k. i art. 115 § 1 k.k.), czyli zachowanie się wyczerpujące te znamiona, to „dokładne określenie przypisanego czynu” polega na wskazaniu wypełnionych nim znamion.

Przepisy art. 115 § 1 k.k. i art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. należy odczytywać łącznie, przy czym ten ostatni jako procesową formę realizacji obowiązku wykazania odpowiedzialności karnej oskarżonego za przypisany czyn zabroniony. Przydatną wskazówkę dla określenia zawar-tości przypisanego czynu daje art. 332 § 1 pkt 2 k.p.k., stanowiący, jak powinna być zbudowana tzw. konkluzja aktu oskarżenia. Konkluzja – to dokładne określenie (zwrot przejęty przez art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.) zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody.

Formułując zgodnie z dyspozycją art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. opis czynu należy baczyć, aby przypisać oskarżonemu tylko te skutki jego zachowania, które wywołał umyślnie, chyba że ustawa przewiduje, iż występek można popełnić także nieumyślnie (art. 7 § 2 k.k.).

Wyrok SN z dnia 8 listopada 2006 r., IV KK 299/06

Standard: 42562 (pełna treść orzeczenia)

Wyrok skazujący powinien zawierać „dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu”, zaś ustalenie to powinno się znaleźć, w samym wyroku, a nie dopiero w jego uzasadnieniu.

Każdy wyrok powinien bowiem spełniać postulat jasności, jednoznaczności i czytelności nie tylko dla osób profesjonalnie zajmujących się stosowaniem prawa sądowego, ale również dla wszystkich takiej znajomości przedmiotu nieposiadających.

Treść orzeczenia musi więc być jasna i oczywista, a wymóg ten zrealizowany jest wówczas, gdy określenie zarzucanego, a następnie przypisanego oskarżonemu przestępstwa, zawiera właśnie niezbędny z punktu widzenia ustawowych znamion przestępstwa opis czynu.

W opisie  muszą więc znaleźć, w wypadku skazania osoby postawionej w stan oskarżenia, te wszystkie ustawowe znamiona czynu określonego w przepisie ustawy karnej, które przyjęte zostały za podstawę skazania.

Wyrok SN z dnia 9 lutego 2006 r., III KK 164/05

Standard: 14348

Nie może budzić żadnych wątpliwości obowiązek sądu uwzględnienia tych wszystkich okoliczności w wyroku skazującym. Ich brak trudno byłoby pogodzić z nakazem dokładnego ustalenia czynu przypisanego oskarżonemu. W procesie karnym, służącym dociekaniu prawdy materialnej, maksymalna konkretyzacja czynu przestępnego ma istotne znaczenie w wielu płaszczyznach – właściwość sądu, legitymacja stron, tożsamość czynu zarzucanego i przypisanego i w wielu innych wypadkach. Nakaz dokładnego badania i określenia czynu przypisanego podyktowany jest przede wszystkim potrzebą rozstrzygnięcia przez sąd kwestii odpowiedzialności prawnej oskarżonego za zarzucany, a następnie przypisany mu czyn przestępny.

Jego istotę charakteryzują m. in. okoliczności odnoszące się do podmiotu czynu, rodzaju atakowanego dobra, czasu, miejsca i sposobu jego popełnienia. Ustawowe określenie „dokładne” może być, i de facto jest, różnie interpretowane. Z reguły przyjmuje się, że opis czynu powinien obejmować wszystkie te elementy, które mają znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. Dokładność opisu czynu, a więc stopień jego konkretności i szczegółowości, zależy niewątpliwie od sposobu ujęcia określonego typu przestępstwa w przepisie prawa materialnego.

Nie odpowiada wymogom ustawy na pewno taki opis czynu, który pomija którykolwiek element działania sprawcy, należący do zespołu ustawowych znamion danego typu przestępstwa.

Oznacza to, że jeśli do znamion określonego czynu przestępnego nie należy zastosowanie przemocy lub groźba jej użycia, ale z takim sposobem działania wiążą się istotne skutki w zakresie przyjętej kwalifikacji prawnej czynu i odpowiedzialności karnej (art. 64 § 1 k.k., art. 75 § 1 k.k.) to nie można nieuwzględnić w opisie czynu sposobu działania, z którym ustawa w art.115 § 3 k.k. wiąże podobieństwo przestępstw (odmienne stanowisko zaprezentowano we wniosku Prokuratury Krajowej).

Dokładne ustalenie czynu, wyrażone jego opisem, ma zawsze istotne znaczenie. Stopień dokładności przy ustalaniu przypisanego oskarżonemu czynu, wobec przyjęcia, że zgodnie z art. 115 § 3 k.k. porównywane przestępstwa nie muszą być przestępstwami, do których ustawowych znamion należy zastosowanie przemocy lub groźby jej użycia, wymaga, w każdym wypadku zastosowania przez sprawcę tych środków do realizacji ustawowych znamion danego typu przestępstwa, uwzględnienia tego w opisie czynu jako okoliczności mającej zasadnicze znaczenie przy przyjęciu, że sprawca działał w warunkach powrotu do przestępstwa lub też zaistniały przesłanki do zarządzenia wykonania kary na podstawie art. 75 § 1 k.k.

Podstawą ustalenia i procesowego określenia czynu jest taki czyn, który zawiera te wszystkie elementy, które mają znaczenie dla jego prawidłowej i pełnej kwalifikacji prawnej. Każdy z tych elementów składa się na opis czynu w znaczeniu prawnym i dlatego żaden z nich nie powinien być pominięty.

Uchwała SN z dnia 23 października 2002 r., I KZP 33/02

Standard: 35246 (pełna treść orzeczenia)

Skoro wszystkie znamiona nie zostały wymienione w opisie czynu, rozumianym jako czyn przypisany, to nie było możliwe skazanie oskarżonego za tak określone przestępstwo

Wyrok SA w Lublinie z dnia 12 lutego 2002 r., II AKa 336/01

Standard: 24930

Istotą regulacji zawartej w dyspozycji art. 413 k.p.k. oraz 332 § 1 pkt 2 k.p.k. jest zagwarantowanie, iż nie może budzić wątpliwości to, jaki czyn jest oskarżonemu zarzucony, a następnie przypisany.

Opis czynu powinien więc być na tyle precyzyjny, by możliwa była nie budząca obiektywnie wątpliwości identyfikacja, jakie działanie lub zaniechanie oskarżonego /na czym polegające, oraz kiedy i gdzie zaistniałe/ traktowane jest jako stanowiące przestępstwo, oraz jak przestępstwo to jest kwalifikowane, kto został nim pokrzywdzony i ewentualnie, jakie są jego skutki.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 30 stycznia 2002 r., II AKa 577/01

Standard: 25664 (pełna treść orzeczenia)

Postanowienie o przedstawieniu zarzutów i akt oskarżenia zawierać powinny taki opis czynu (zdarzenia faktycznego), który umożliwia sądowi ocenę tożsamości czynu i granic oskarżenia. Natomiast prawna ocena czynu, podobnie jak ocena trafności wskazanej przez prokuratora kwalifikacji prawnej w odniesieniu do opisu czynu, należą do sądu. Istotna dla dokonania ustalenia w przedmiocie przedawnienia karalności czynu ocena, czy czyn zarzucony w postępowaniu przygotowawczym i czyn w postaci przyjętej przez sąd są tożsame, należy zawsze do sądu. Przedmiotem tej oceny powinny być wszystkie elementy opisów czynu, a nie prawne oceny czynu, nie opisujące przecież faktów.

Uchwała SN z dnia 26 czerwca 1997 r., I KZP 12/97

Standard: 23513 (pełna treść orzeczenia)

Sformułowanie zarzutów aktu oskarżenia w sposób nie odpowiadający wymaganiom art. 295 § 1 pkt 2 k.p.k. [art. 333 § 1 pkt 2 k.p.k.] utrudnia, a nawet uniemożliwia oskarżonym obronę, a sądowi prawidłowe rozpoznanie sprawy. 

Postanowienie SN z dnia 8 września 1989 r., II KZ 56/89

Standard: 39094 (pełna treść orzeczenia)

Wyrok skazujący powinien zawierać "dokładne ustalenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu". Ustalenie to powinno się więc znaleźć, przez stosowny opis czynu, w samym wyroku (dawnej sentencji), a nie dopiero w uzasadnieniu wyroku i powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. Jeżeli więc czyn sprawcy wykracza swoim zasięgiem poza ustawowe znamiona jednego z przepisów ustawy karnej i konieczne jest zastosowanie do tego czynu kumulatywnej kwalifikacji prawnej, to opis czynu zawarty w wyroku skazującym nie może także pomijać żadnego z tych elementów działania sprawcy, który dla kwalifikacji tej ma istotne znaczenie.

Wyrok SN z dnia 20 marca 1973 r., V KRN 23/73

Standard: 41230 (pełna treść orzeczenia)

Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu akceptujesz politykę prywatności i cookies.