Umorzenie z powodu "oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia" (art. 339 § 3 pkt 2 k.p.k.)

Umorzenie postępowania z uwagi na brak znamion czynu zabronionego (art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.), na posiedzeniu, o którym mowa w art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k., jest dopuszczalne li tylko wówczas, gdy „w sposób oczywisty z zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego wynika, że zarzucony oskarżonemu czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego. Takie orzeczenie opierać się musi wyłącznie na niebudzących wątpliwości materiałach postępowania przygotowawczego. Gdy jednak zebrane dowody nie mają jednoznacznego wyrazu, gdy dokonanie trafnych ustaleń faktycznych, co do istotnych okoliczności czynu wymaga gruntownego zbadania i wieloaspektowej krytycznej oceny materiału dowodowego, to oczywiste jest, że umorzenie postępowania na posiedzeniu przed rozprawą nie jest dopuszczalne” (postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2014 r., II KK 155/14).

Umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. tylko wtedy będzie prawidłowe, gdy zostanie oparte na trafnych i niebudzących wątpliwości ustaleniach faktycznych, poczynionych na podstawie jednoznacznego w swej wymowie materiału dowodowego, które to ustalenia zostaną odniesione do prawidłowo zidentyfikowanych znamion zarzuconego oskarżonemu czynu zabronionego. Znaczenie dochowania powyższych wymogów ulega spotęgowaniu w sprawach, gdzie oceny społeczne danego zachowania nie są jednoznaczne, a kwestia wypełnienia przez oskarżonego znamion czynu zabronionego wymaga pogłębionych rozważań

Postanowienie SN z dnia 27 października 2023 r., V KK 432/22

Standard: 79407 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. pozwala na skierowanie sprawy na posiedzenie w ramach wstępnej kontroli oskarżenia, wtedy, gdy zachodzi potrzeba umorzenia postępowania z powodu wystąpienia ujemnej przesłanki procesowej. W art. 339 § 3 pkt 2 k.p.k. natomiast przewidziano możliwość umorzenia postępowania na posiedzeniu z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia.

Oczywistość, o której mowa w tym przepisie powinna być interpretowana ściśle. Tryb przewidziany w omawianym przepisie ma charakter sui generis wyjątkowy, ma stanowić narzędzie pozwalające na eliminowanie konieczności procedowania na rozprawie w sprawach, w których akt oskarżenia jest ewidentnie niezasadny, albo z powodu negatywnej przesłanki uniemożliwiającej w ogóle procedowanie, albo w sprawach, w których bez konieczności dokonywania głębszej oceny dowodów widoczny jest na pierwszy rzut oka brak podstaw do oskarżania.

Możliwość przewidziana w art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. nie powinna w żadnym razie być wykorzystywana, jako próba szybkiego rozpoznawania sprawy, w której rysuje się możliwość wydania wyroku uniewinniającego.

Umorzenie postępowania na podstawie uznania, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa - art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. ograniczone być powinno do przypadków ewidentnych, przypadków w których zbędne jest przeprowadzanie jakichkolwiek czynności na rozprawie, w których brak podstaw do pociągnięcia oskarżonego do odpowiedzialności jest wprost widoczny, jednoznaczny i oczywisty.

Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2014 r., II KK 162/14

Standard: 25543 (pełna treść orzeczenia)