Uchylenie tymczasowego aresztowania przed rozpoznaniem zażalenia

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie stoi na stanowisku, że pomimo uchylenia stosowania tymczasowego aresztowania przed rozpoznaniem środka odwoławczego od postanowienia o jego zastosowaniu, przedmiot zaskarżenia nie przestaje istnieć, a tworzy go zaskarżone postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, w zakresie w którym ten izolacyjny środek zapobiegawczy został faktycznie zastosowany. Wówczas przedmiotem rozpoznania jest legalność i zasadność stosowania wobec oskarżonego tymczasowego aresztowania. Mając na uwadze funkcję, jaką pełni kontrola orzeczeń w postępowaniu karnym, a jest nią kontrola trafności zaskarżonego orzeczenia, tak pod względem faktycznym, jak i prawnym, Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie stoi na stanowisku, że uchylenie tymczasowego aresztowania, nie stanowi podstawy do pozostawienia bez rozpoznania w całości zażalenia złożonego na postanowienie, a tylko w zakresie, w jakim dotyczy ono okresu, w którym środek ten nie był wobec oskarżonego stosowany. W takim bowiem wypadku przedmiotem kontroli odwoławczej jest zasadność i legalność zastosowanego (ewentualnie przedłużonego) tymczasowego aresztowania w okresie, w którym środek ten był stosowany (odmiennie SN w uchwale z dnia 27 lutego 2007 r., I KZP 37/06, również odmiennie SA w Krakowie z dnia 30 grudnia 2009 r., II AKz 538/09, a także Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w postanowieniu z dnia 5 stycznia 2012 r., II AKz 1/12).

W przypadku, gdy po wydaniu postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, środek ten nigdy nie był wobec oskarżonego stosowany i został następnie uchylony jeszcze przed rozpoznaniem środka odwoławczego od postanowienia o jego zastosowaniu, samo zaskarżone postanowienie nie tworzy przedmiotu kontroli odwoławczej. Przyjąć należy, że w takich sytuacjach procesowych przedmiot zaskarżenia przestaje istnieć a złożony środek odwoławczy należy rozstawić w całości bez rozpoznania.

Nawiązując w tym miejscu do wynikającego z orzecznictwa sądowego stanowiska (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2007 r., I KZP 37/06, postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 5 stycznia 2012 r., II AKz 1/12), że przedmiotem kontroli odwoławczej jest zasadność i legalność zastosowanego (ewentualnie przedłużonego) tymczasowego aresztowania, wskazać należy, że przedmiotem zaskarżenia nie jest samo postanowienie o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania jako takie a stosowanie tegoż środka zapobiegawczego.

Rozpoznając środek zaskarżenia nie wolno tracić z pola widzenia wniosków zawartych w petitum zażalenia, z których wynika pierwotny cel tego środka odwoławczego, jakim jest uchylenie stosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego a także nie wolno zapominać o celu, jakiemu służyć ma w takiej sytuacji postępowanie odwoławcze.

Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego w niniejszym składzie, że w realiach takiego postępowania niemożliwe staje się wyrzeczenie zgodne z wnioskami zawartymi w zażaleniu z tego tylko względu, że uchylony został środek zapobiegawczy, który został zastosowany zaskarżonym postanowieniem. Bezprzedmiotowe staje się więc zarówno orzeczenie o uchyleniu zaskarżonego postanowienia jak i orzeczenie o jego zmianie.

Akceptując powyższy pogląd, że względem postanowień, które są wydawane, gdy izolacyjny środek zapobiegawczy jest nadal stosowany, zmianie ulega treść wyrzeczenia, zastrzec należy, że w niniejszej sprawie odpadł nadto przedmiot postępowania odwoławczego a więc konieczność poddania weryfikacji pod kątem legalności i zasadności przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania i to zarówno tych, których dotyczą podniesione w zażaleniu zarzuty, jak i tych, które winny zostać zweryfikowane z urzędu.

Mając na uwadze okoliczność, że oskarżony w wyniku wydania zaskarżonego postanowienia nie został ani zatrzymany ani tymczasowo aresztowany, przyjąć należało, że brak jest przedmiotu zaskarżenia. Skoro zatem przestaje istnieć przedmiot zaskarżenia, to złożony wcześniej i przyjęty środek odwoławczy należy uznać za niedopuszczalny, co zgodnie z regulacją art. 430 § 1 k.p.k. prowadzi do pozostawienia go bez rozpoznania przez sąd odwoławczy.

Postanowienie SA w Krakowie z dnia 13 października 2015 r., II AKz 347/15

Standard: 6483 (pełna treść orzeczenia)