Ochrona pokrzywdzonego w procesie karnym w razie oddalenia powództwa w procesie cywilnym

Powaga rzeczy osądzonej nie wiąże się z każdym wcześniejszym rozstrzygnięciem dotyczącym dochodzonego roszczenia, ale wyłącznie z takim, w które uwzględnia się żądanie pokrzywdzonego. Wykładnia gramatyczna sformułowania "o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono" może prowadzić do wniosku, że chodzi o każde orzeczenie, a więc zarówno pozytywne jak i negatywne, ale równie dopuszczalne wydaje się być jego interpretowanie jako zwrot odnoszący się wyłącznie do orzeczenia zasądzającego określoną należność. W tym drugim znaczeniu słowo "orzeczono" byłoby równoważne pojęciu "zasądzono". Za takim właśnie sposobem interpretowania przepisu art. 415 § 5 k.p.k. przemawia jego wykładnia celowościowa. W doktrynie oraz orzecznictwie zgodnie bowiem wskazuje się, że sens zawartego tam uregulowania sprowadza się do wykluczenia możliwości kumulowania przez pokrzywdzonego dwóch lub kilku tytułów egzekucyjnych związanych z tym samym roszczeniem przeciwko jednej osobie. Z tego też powodu przepis ten jest określany jest mianem przepisu zawierającego klauzulę antykumulacyjną. Ustalając znaczenie tej normy prawnej należy pamiętać o art. 8 statuującym zasadę jurysdykcyjnej samodzielności sądu karnego. Oznacza ona autonomię orzekania polegającą na niezwiązaniu sądu rozpoznającego sprawę karną rozstrzygnięciami sądu cywilnego lub organów administracyjnych, poza prawomocnymi rozstrzygnięciami sądu kształtującymi prawo lub stosunek prawny, które są wiążące. Odstępstwa od tej generalnej reguły mogą mieć charakter wyjątkowy i muszą wprost wynikać z treści określonych przepisów zawartych w ustawie. Z tego też powodu również wykładnia przepisu z art. 415 § 5 k.p.k. powinna mieć charakter zawężający, tak aby sąd karny miał maksymalną swobodę w realizowaniu wszystkich celów procesu wśród których jest obowiązek zapewnienia pełnej ochrony prawnej pokrzywdzonemu (art. 2 § 1 pkt 3 k.p.k.) polegający m.in. na kompensowaniu poniesionych przez niego szkód. Z tych też wszystkich powodów wcześniejsze orzeczenie sądu cywilnego oddalające powództwo nie stało na przeszkodzie w orzekaniu wobec oskarżonego środka karnego z art. 46 § 1 k.k.

Wyrok SA w Katowicach, z dnia 8 marca 2012 r., II AKa 34/12

Standard: 6464 (pełna treść orzeczenia)