Reguły wykładni funkcjonalnej i celowościowej

Wykładnia celowościowa jest odmianą wykładni funkcjonalnej, która charakteryzuje się tym, iż ustalając znaczenie tekstu prawnego bierze się pod uwagę cele prawa. Stosunkowo szerokie korzystanie z wykładni funkcjonalnej i celowościowej nie może oznaczać jednak okazjonalnego odwołania się do tej metody. Dopiero w pewnych szczególnych sytuacjach rola wykładni funkcjonalnej nie będzie jednak ograniczać się wyłącznie do roli dyrektywy wyboru jednego ze znaczeń językowych, ale może tworzyć swoiste, różne od alternatyw językowych, znaczenie tekstu prawnego. Oznacza to jedynie, że do przekroczenia tej granicy niezbędne jest silne uzasadnienie aksjologiczne, odwołujące się przede wszystkim do wartości konstytucyjnych 

Uchwała SN z dnia 4 sierpnia 2021 r., III PZP 6/20

Standard: 59503 (pełna treść orzeczenia)

Zastosowanie wykładni funkcjonalnej jednego przepisu nie może prowadzić do derogacji drugiego przepisu.

Wyrok SN z dnia 13 maja 2021 r., II CSKP 52/21

Standard: 72369 (pełna treść orzeczenia)

W doktrynie wyrażony został pogląd, że dopuszczalne jest oparcie się na wykładni funkcjonalnej, która pozostaje w sprzeczności z wykładnią gramatyczną i systemową w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdyby wyniki tych wykładni miały doprowadzić do niedorzecznych rezultatów społecznych lub aksjologicznej niespójności systemu prawnego, burzących założenia o racjonalności ustawodawcy. Taki pogląd został wyrażony w wyroku TK z dnia 28 czerwca 2000 r., K 25/99 oraz w orzecznictwie SN (por. uchwałę (7) SN z dnia 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03 i wyrok z dnia 8 maja 1998 r., I CKN 1998, nr 1, poz. 7).

Sąd Najwyższy zaakceptował odstąpienie od wykładni literalnej przepisu, gdy pozostawałoby to w oczywistym konflikcie lub sprzeczności ze znaczeniem innych norm systemu, gdy prowadziłoby to do rażąco niesprawiedliwych lub nieracjonalnych konsekwencji, gdy przemawiają za tym szczególnie ważne racje społeczne, ekonomiczne lub moralne.

Postanowienie SN z dnia 24 listopada 2016 r., II CA 1/16

Standard: 47420 (pełna treść orzeczenia)