Średni i lekki uszczerbek - użycie gazu pieprzowego podczas kontroli biletów

Zgodnie z brzmieniem art. 157 § 1 k.k. odpowiedzialności podlega ten, kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1.

Przedmiotem ochrony przestępstwa z art. 157 k.k. jest zdrowie. Może zostać popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie. Jest to przestępstwo materialne. Skutkiem stanowiącym znamię przestępstwa z art. 157 k.k. jest "inne" niż w art. 156 § 1 k.k. naruszenie czynności ciała lub rozstrój zdrowia, trwające dłużej niż 7 dni, czyli do jego znamion należy skutek w postaci spowodowania średniego (§ 1) i lekkiego (§ 2) uszczerbku na zdrowiu. Sam czas trwania naruszenia lub rozstroju nie wystarczy do zakwalifikowania czynu sprawcy na podstawie tego przepisu, owo naruszenie lub rozstrój muszą być znaczące, istotnie utrudniać prawidłowe funkcjonowanie narządów. Kategorię "innych" niż w art. 156 § 1 k.k. uszczerbków ciała ustawodawca podzielił na dwie grupy, według kryterium czasu ich trwania - powyżej 7 dni (średnie) i poniżej 7 dni (lekkie).

Strona podmiotowa przestępstwa z art. 157 § 1 i 2 k.k. charakteryzuje się umyślnością w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego. Oznacza to, że sprawca chciał albo godził się z możliwością wystąpienia skutku w postaci średniego lub lekkiego uszkodzenia ciała. Rodzaj zamiaru, jaki towarzyszył sprawcy w czasie popełnienia czynu, powinien być ustalany in concreto.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 kwietnia 2013 r. sygn. akt II AKa 92/13 LEX nr 1314694 „Zamiar to określony art. 9 § 1 k.k. proces zachodzący w psychice sprawcy, wyrażający się w świadomej woli zrealizowania przedmiotowych znamion czynu zabronionego, przy czym zamiar zarówno bezpośredni jak i ewentualny oznacza zjawisko obiektywnej rzeczywistości, realny przebieg procesów psychicznych, nie jest zaś pojęciem z dziedziny ocen czy też z dziedziny wartości”.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 04 czerwca 2013 r. sygn. akt II AKa 88/13 LEX nr 1331049 „Do okoliczności, na podstawie których należy poczynić ustalenia co do zamiaru sprawcy, zalicza się nie tylko godzenie w ważne dla życia ludzkiego organy (…), lecz również stosunek sprawcy do pokrzywdzonego, jego właściwości i dotychczasowy tryb życia, zachowanie przed popełnieniem przestępstwa, a także pobudki, motywy oraz tło zdarzenia. Uzewnętrznione przejawy zachowania sprawcy pozwalają wnioskować o jego zamiarze”.

Oskarżony zaatakował pokrzywdzonego uderzając go kilkakrotnie w brzuch i lewe ramię, a także rozpylenie prosto w twarz pokrzywdzonego gazu pieprzowego. Działania oskarżonego wywołały u pokrzywdzonego obrażenia ciała w postaci sińca na ramieniu lewym, przekrwienia spojówki oka lewego oraz bolesności palpacyjnych przedniej powierzchni klatki piersiowej oraz brzucha. Doznane przez pokrzywdzonego obrażenia doprowadziły do naruszenia czynności narządów ciała i rozstroju zdrowia na czas nie dłuższy niż 7 dni.

Niewątpliwie oskarżony, jako osoba dorosła, musiał mieć świadomość tego, iż rozpylając bezpośrednio w twarz pokrzywdzonego gaz pieprzowy może u niego wywołać obrażenia naruszające czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia. Oskarżony działał umyślnie, mając jedynie na celu chęć uniknięcia odpowiedzialności za przejazd bez ważnego biletu. Wyjaśnienia oskarżonego, że użył gazu pieprzowego w obronie koniecznej w ocenie Sądu nie zasługują na uwzględnienie albowiem zgodnie z art. 33a pkt 7 Ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe - przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego albo osoba przez niego upoważniona ma prawo: w razie odmowy zapłacenia należności - żądać okazania dokumentu umożliwiającego stwierdzenie tożsamości podróżnego; w razie niezapłacenia należności i nieokazania dokumentu - ująć podróżnego i niezwłocznie oddać go w ręce Policji lub innych organów porządkowych, które mają zgodnie z przepisami prawo zatrzymania podróżnego i podjęcia czynności zmierzających do ustalenia jego tożsamości; w razie uzasadnionego podejrzenia, że dokument przewozu albo dokument uprawniający do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego jest podrobiony lub przerobiony - zatrzymać dokument za pokwitowaniem oraz przesłać go prokuratorowi lub Policji, z powiadomieniem wystawcy dokumentu. W przypadku, o którym mowa w ust. 7 pkt 2, do czasu przybycia funkcjonariusza Policji lub innych organów porządkowych, podróżny obowiązany jest pozostać w miejscu przeprowadzania kontroli albo w innym miejscu wskazanym przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego albo osobę przez niego upoważnioną (pkt.8).

Wyrok SR Stare Miasto w Poznaniu z dnia 18 sierpnia 2016 r., VIII K 866/15

Standard: 6204 (pełna treść orzeczenia)