Pojęcie „nadużycie uprawnień i niedopełnienie obowiązków” w rozumieniu art. 296 § 1 k.k.
Nadużycie zaufania w obrocie gospodarczym (art. 296 k.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Sformułowanie „zajmowanie się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą” rozumieć należy jako wszelkie zachowania polegające na rozstrzyganiu w tych sprawach, współdziałaniu w nich lub wpływaniu na rozstrzygnięcia, a więc na rozporządzaniu mieniem, dokonywaniu czynności prawnych, dotyczących mienia lub spraw majątkowych oraz na udzielaniu rady, jeśli jest się do tego z jakiegokolwiek tytułu zobowiązanym. Jednym z warunków realizacji znamienia „zajmowania się sprawami majątkowymi” jest samodzielność decyzyjna w zakresie majątku mocodawcy, a dla przypisania sprawstwa nieodzowne jest stwierdzenie, że osoba wyrządzająca szkodę ma przynajmniej potencjalną możliwość podjęcia takich działań, które w sposób władczy kształtują sferę praw i obowiązków majątkowych danego podmiotu.
Ustalenie, czy dany stosunek stanowi „zajmowanie się sprawami majątkowymi”, powinno uwzględniać strukturę organizacyjną i faktyczne procedury podejmowania decyzji w ramach danego podmiotu. Te uwarunkowania mogą prowadzić do wniosku, że osoba formalnie niemająca uprawnienia do podjęcia danej decyzji, faktycznie wykonuje czynności, które z dużym prawdopodobieństwem doprowadzą do zapadnięcia decyzji o określonej treści - w takiej sytuacji spełniony może zostać wymóg samodzielności decyzyjnej sprawcy (por. wyrok SN z dnia 30 października 2013 r., II KK 81/13).
Z językowego punktu widzenia zarządzanie czymś łączyć należy z możliwością nakazania wykonania czegoś, wydawania poleceń, administrowania i kierowania, a więc określonym władztwem. Niewątpliwie dyrektorzy i ich zastępcy poszczególnych, wyodrębnionych zakładów (działów), funkcjonujących w ramach spółki kapitałowej i zatrudnieni w niej w oparciu o umowę o pracę, mimo że nie wchodzą w skład statutowych władz tej spółki, z samego faktu pełnienia takich funkcji kierowniczych, w odniesieniu do części majątku tego podmiotu gospodarczego, posiadają określone władztwo kształtujące ich możliwości decyzyjne wobec mienia w ramach stosunku powierniczego, co przemawia za tym, że niezależnie od braku uszczegółowienia ich kompetencji w zakresie czynności, mają oni obowiązek zajmowania się chociażby działalnością gospodarczą w powierzonym im fragmencie globalnej działalności spółki, którą niewątpliwie pośrednio kreowali, co sprawia, że mogą być oni uznani za podmioty kwalifikowane do ponoszenia odpowiedzialności, o jakiej mowa w art. 296 § 1 k.k
Wyrok SN z dnia 4 grudnia 2019 r., III KK 778/18
Standard: 76091 (pełna treść orzeczenia)
Art. 296 § 1 kk posługuje się pojęciem "uprawnienia i obowiązki" odnoszącym się do zasad prawidłowego gospodarowania. Wynikające z przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy obowiązki i uprawnienia nie zawsze zostają w pełni precyzyjnie określone. Ich doprecyzowanie wynikać może z innych niż samo powiernictwo źródeł, zwłaszcza zaś z samego charakteru prowadzonych spraw majątkowych lub działalności gospodarczej, charakteru pełnionej funkcji i wykonywanych czynności, istoty wykonywanych zadań czy rodzaju dokonywanych czynności, które nakazują działanie racjonalne, zgodne z zasadami sztuki zarządzania majątkiem i ogólnymi regułami prowadzenia działalności gospodarczej oraz przyjętym wewnętrznym podziałem obowiązków. Dlatego też traktować je należy szeroko i ujmować zarówno jako obowiązki i uprawnienia wynikające z odpowiednich regulacji prawnych, jak i jako wynikające z sytuacji nieokreślonych przepisami prawa, a będące realizacją zasad racjonalnego działania w odniesieniu do przypadków niedookreślenia zakresu uprawnień i obowiązków.
Jako dodatkowe kryterium przyjmować należy cywilnoprawną figurę wzorcowego "racjonalnego gospodarza", "sumiennego kupca" lub osoby zawodowo wykonującej określonego rodzaju działalność (por. np. art. 293 § 2 k.s.h., zgodnie z którym "członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności") czy "dobrego gospodarza".
Wskazane wyżej pojęcia określają człowieka, który własnym sprawom poświęca wystarczającą staranność i przezorność, przez co zmierza do ich najkorzystniejszego prowadzenia. Dobry gospodarz cechuje się odpowiednim przygotowaniem teoretycznym oraz doświadczeniem praktycznym. W sytuacjach podejmowania konkretnych decyzji majątkowych lub gospodarczych kieruje się racjonalnością postępowania, która zmierza do uzyskania uzasadnionych i możliwych do osiągnięcia korzyści ekonomicznych oraz nastawieniem mającym na celu dobro i interesy podmiotu, który reprezentuje
Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 27 lutego 2019 r., II AKa 292/18
Standard: 38971 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 19571
Standard: 78422
Standard: 78444
Standard: 78541
Standard: 11605
Standard: 76215
Standard: 13520
Standard: 6110