Czyn ciągły a ciąg przestępstw
Czyn ciągły (art. 12 k.k.)
W obecnie obowiązującym stanie prawnym ustawodawca przyjął koncepcję jednoczynową czynu ciągłego (jednego czynu zabronionego), w odróżnieniu od instytucji ciągu przestępstw określonej w art. 91 k.k. Przesądza to o konieczności stosowania zasady ne bis in idem procedatur wyrażonej w art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. stwierdzającej, iż nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone. Aby jednak można było przyjąć, iż ma miejsce jeden czyn ciągły, o którym jest mowa w art. 12 k.k. sprawca musi działać z góry powziętym zamiarem, obejmującym wszystkie zachowania, dopiero bowiem wówczas przyjąć można, iż popełniono czyn w warunkach art. 12 k.k. W przypadku bowiem, gdy sprawca wykorzystuje każdą nadarzającą się okazję do popełnienia czynu zabronionego, można mówić co najwyżej o ciągu przestępstw z art. 91 k.k.
Wyrok SA w Łodzi z dnia 25 października 2012 r. II AKa 222/12
Standard: 5950 (pełna treść orzeczenia)
W kodeksie karnym z 1997 r., odmiennie niż poprzednio, rozwiązano kwestię przestępstwa ciągłego przez rozbicie go na dwie odrębne instytucje - "czynu ciągłego", określonego przepisem art. 12 k.k., i "ciągu przestępstw" przewidzianego w art. 91 k.k.
Zgodnie z art. 12 k.k., "czyn ciągły" uważa się za jeden czyn zabroniony, a mamy z nim do czynienia, gdy sprawca dopuścił się w krótkich odstępach czasu dwóch lub więcej zachowań, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru; jeżeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania wielości zachowań za jeden czyn zabroniony jest tożsamość pokrzywdzonego.
W odniesieniu do "czynu ciągłego" przyjęto jednoczynową koncepcję tego przestępstwa, a zatem jednego czynu zabronionego. Obejmuje on wielość naturalistycznych zachowań podjętych w wykonaniu z góry powziętego zamiaru. Konieczna jest więc spójność strony podmiotowej i sprawca, przystępując do realizacji pierwszego składającego się na ciągłość zachowania, powinien działać w zamiarze obejmującym wszystkie zachowania objęte znamieniem ciągłości, a kompleks zachowań traktowany jest jako jedna integralna i nierozerwalna całość (Kodeks karny. Kodeks postępowania karnego. Kodeks karny wykonawczy. Nowe kodeksy karne - z 1997 r. z uzasadnieniem, Warszawa 1997, s. 124; A. Zoll, w: K. Buchała, A. Zoll: Kodeks karny, Część ogólna. Komentarz, t. 1, Kraków 1998, s. 130, 570-571; A. Wąsek: Kodeks karny. Komentarz, t. I, Gdańsk 1999, s. 166-176; P. Kardas: Przestępstwo ciągłe w prawie karnym materialnym, Kraków 1999, s. 287).
"Ciąg przestępstw" określony w art. 91 k.k. charakteryzuje się z kolei tym, że składają się nań powtarzające się czyny zabronione pozostające w zbiegu realnym, a każdy z nich zrealizowany jest w wyniku na nowo powziętego zamiaru przy wykorzystaniu każdej nadarzającej się okazji (A. Zoll: op. cit., s. 570-572; A. Wąsek: op. cit., s. 175).
W związku z powyższym, ukształtowanym przez kodeks karny z 1997 r., rozwiązaniem, dotychczasowe orzecznictwo wypracowane w odniesieniu do instytucji przestępstwa ciągłego przewidzianej w art. 58 k.k. z 1969 r. należy uznać za nieaktualne (tak słusznie L. Gardocki; Prawo karne, Warszawa 1997, s. 145 i A. Wąsek: op. cit., s. 175). Dotyczy to między innymi również zagadnienia materialnej prawomocności osądu czynu ciągłego w odniesieniu do nowo ujawnionych zachowań sprawcy, które w razie ich wcześniejszego ujawnienia weszłyby w skład osądzonego czynu ciągłego.
Uchwała SN z dnia 21 listopada 2001 r., I KZP 29/01
Standard: 21524 (pełna treść orzeczenia)