Ignorantia iuris nocet
Paremie w orzecznictwie Błąd (art. 84 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Polski system prawa, tak jak inne współczesne systemy prawa, opiera się na zasadzie ignorantia iuris nocet. Szczególnym przypadkiem tej zasady jest zasada ignorantia iuris neminem excusat. Zasady te przyjmuje się z konieczności socjotechnicznej, ponieważ uważa się, że bez nich systemy prawa nie byłyby w stanie pełnić swoich funkcji. Nie jest współcześnie możliwe, aby wymagać od kogokolwiek znajomości wszystkich norm prawnych, z których zbudowany jest system prawa, ze względu na to, że systemy te są bardzo rozbudowane. Niemniej jednak ten, kto nie zna prawa, znajduje się w gorszej sytuacji niż ten, kto je zna, ponieważ ponosi negatywne konsekwencje swojej niewiedzy. Aby uniknąć negatywnych konsekwencji nieznajomości prawa, podmioty prawa muszą dołożyć należytych starań, by poznać obowiązujące normy prawne do nich adresowane. Jednocześnie zasadzie ignorantia iuris nocet towarzyszy wymaganie, by prawodawca zapewnił możliwość poznania prawa wszystkim zainteresowanym, przez co rozumie się nie tylko urzędowe ogłoszenie prawa, ale również zapewnienie dostępu do jego treści (zob. S. Wronkowska, Publikacja aktów normatywnych - przyczynek do dyskusji o państwie prawnym, [w:] Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, red. G. Skąpska, Kraków 1992, s. 335-348).
Wyrok TK z dnia 29 maja 2012 r., SK 17/09, OTK-A 2012/5/53, Dz.U.2012/643
Standard: 205 (pełna treść orzeczenia)
Dla zastosowania zasady ignorantia iuris nocet nie ma znaczenia godzina udostępnienia aktu normatywnego adresatom, lecz dzień (data) jego urzędowego ogłoszenia i wejścia w życie.
ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym nie musi być równoznaczne z rzeczywistym dotarciem do adresatów informacji o jego treści. Nowoczesne systemy prawne korzystają tradycyjnie z maksymy ignorantia iuris nocet, zaczerpniętej z rzymskiego dziedzictwa prawnego. Maksymę tę wykorzystuje także orzecznictwo sądowe (zob. np. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 25 lutego 1998 r., II UKN 519/97 oraz TK, który np. w uchwale z dnia 7 marca 1995 r., W 9/94 wyraził pogląd, że funkcjonowanie prawa, zwłaszcza w demokratycznym państwie prawnym, opiera się na założeniu, iż wszyscy adresaci obowiązującej normy prawnej – a więc zarówno podmioty obowiązane do jej przestrzegania, jak i organy powołane do jej stosowania – znają jej właściwą treść (tzw. fikcja powszechnej znajomości prawa) i że nikt nie może uchylić się od ujemnych skutków naruszenia tej normy na tej podstawie, że normy tej nie znał lub rozumiał ją opacznie (ignorantia iuris nocet).
Zgodnie z przytoczoną zasadą, nie można się tłumaczyć nieznajomością prawa należycie ogłoszonego, przyjmuje się bowiem, że każdy zainteresowany treścią adresowanych do niego norm prawnych ma możliwość zapoznania się z obowiązującymi aktami prawnymi.
Przyjęcie fikcji powszechnej znajomości przepisów prawnych zamieszczonych w należycie ogłoszonych i obowiązujących aktach prawnych jest konieczne ze względu na pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego.
Nnie można powoływać się na konkretną godzinę udostępnienia danego aktu normatywnego adresatom, gdyż jest to okoliczność faktyczna, która nie ma wpływu na czas wejścia jego w życie. Rozstrzygający jest dzień (data) urzędowego ogłoszenia danego aktu normatywnego i dzień jego wejścia w życie. Jeżeli dniem wejścia w życie aktu normatywnego jest dzień ogłoszenia go w dzienniku urzędowym, to z tym dniem uzyskuje on moc obowiązującą, a ta okoliczność przesądza kwestię ewentualnych skutków zastosowania zasady, że nieznajomość prawa szkodzi (np. gdy chodzi o ocenę kwestii dobrej lub złej wiary samoistnego posiadacza). W ten sposób uzyskuje się niezbędną w obrocie prawnym obiektywizację tej zasady.
Postanowienie SN z dnia 25 stycznia 2006 r., I CK 233/05
Standard: 52714 (pełna treść orzeczenia)