Reprezentacja Skarbu Państwa (Staciones fiscii - art. 67 § 2 k.p.c.)

Może się zdarzyć, że strona powodowa - reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika - w odpowiedzi na zarzut pozwanego Skarbu Państwa, że dochodzone roszczenie wiąże się z działalnością innej niż wskazana w pozwie państwową jednostką organizacyjną, złoży wyraźne oświadczenie, iż nie zgadza się na wezwanie takiej jednostki po stronie Skarbu Państwa, gdyż - jej zdaniem - nie jest ona właściwa. Wówczas istnieje podstawa do umorzenia postępowania w sprawie na podstawie art. 355 k.p.c., bowiem z jednej strony postępowanie przeciwko Skarbowi Państwa nie może się toczyć, gdyż wskazana w pozwie państwowa jednostka organizacyjna nie jest właściwa, zaś z drugiej strony, sąd nie może wbrew wyraźnej woli powoda (art. 321 k.p.c.) i po jego pouczeniu przez sąd (w trybie art. 5 k.p.c.) co skutków prawnych na gruncie art. 67 § 2 k.p.c., prowadzić postępowania z udziałem państwowej jednostki organizacyjnej wskazanej w pozwie. W takim przypadku prawidłowość oznaczenia państwowej jednostki organizacyjnej może być kwestionowana przez stronę powodową w zażaleniu na postanowienie o umorzeniu postępowanie.

Postanowienie SN z dnia 9 stycznia 2025 r., III CZ 264/24

Standard: 86028 (pełna treść orzeczenia)

Poszczególne jednostki organizacyjne Skarbu Państwa - stationes fisci, nie mają odrębnej osobowości prawnej, a tym samym nie mają zdolności sądowej (art. 64 § 1 k.p.c.). W konkretnej sprawie stroną pozwaną nie jest zatem statio fisci, ale Skarb Państwa, za który – stosownie do art. 67 § 2 k.p.c. - podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.

Udział statio fisci w procesie jest kwestią reprezentacji Skarbu Państwa i ma na celu zapewnienie Skarbowi Państwa możności obrony jego praw.

Skoro stationes fisci nie mają własnej zdolności sądowej, a ich uprawnienia wynikające z art. 67 § 2 k.p.c. dotyczą tylko reprezentacji Skarbu Państwa, to wyłączona jest możliwość rozstrzygania sporu pomiędzy poszczególnymi stationes fisci o to, która z nich ma ponosić odpowiedzialność za Skarb Państwa. Z tego też powodu za niedopuszczalne uznawano wniesienie kasacji za Skarb Państwa przez statio fisci, z działalnością której - wedle treści sentencji zaskarżonego wyroku - wiąże się dochodzone od Skarbu Państwa roszczenie, jeżeli kasacja nie kwestionowała odpowiedzialności Skarbu Państwa, a jedynie domagała się wskazania w wyroku innej statio fisci zamiast niej (zob. wyrok SN z dnia 31 maja 2000 r., I CKN 250/00). 

Wyrok SN z dnia 17 maja 2022 r., I KA 2/22

Standard: 63445 (pełna treść orzeczenia)

Organem sądu jest nie tylko prezes, ale także jego dyrektor, który wykonuje m.in. zadania gospodarcze i finansowe (art. 21a, 31a oraz 177 § 2 Pr.u.s.p.), przy czym jego zwierzchnikiem służbowym jest Minister Sprawiedliwości (art. 21a § 2 i art. 177 § 4 Pr.u.s.p.). W tym też zakresie dyrektor, a nie prezes sądu jest w postępowaniu cywilnym reprezentantem sądu jako stationis fisci Skarbu Państwa (por. art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym, jedn. tekst: Dz.U. z 2018 r. poz. 1182 ze zm.)

Uchwała SN z dnia 18 czerwca 2019 r., III CZP 101/18

Standard: 36094 (pełna treść orzeczenia)