Bezpośrednie stosowanie konstytucji przez sądy; rozproszona kontrola konstytucyjności

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dopuszczalność dokonania ocenę konstytucyjności przepisu została dopuszczona tylko w wyjątkowych warunkach kryzysu funkcjonowania organu ustrojowo powołanego do jej dokonywania. W wyrokach SN: z 9 czerwca 2022 r., III USKP 145/21; z 16 marca 2023 r., II USKP 122/22 wskazano, że w przypadku długotrwałej i nieuzasadnionej bezczynności Trybunału Konstytucyjnego, sąd ma prawo dokonywać oceny zgodności przepisów ze wzorcem konstytucyjnym, a w konsekwencji odmawiać ich zastosowania, gdy weryfikacja nie przebiegnie pomyślnie.

Postanowienie SN z dnia 15 stycznia 2025 r., III PSK 28/24

Standard: 86101 (pełna treść orzeczenia)

Sąd Najwyższy opowiada się przeciwko wyrażanym niekiedy w orzecznictwie poglądom dopuszczającym nie tylko rozproszoną kontrolę konstytucyjności w postaci odmowy zastosowania określonego przepisu w konkretnej sprawie, lecz także w postaci faktycznego usuwania z obrotu prawnego norm przez Sąd Najwyższy (por. np. uchwałę SN z 26 kwietnia 2023 r., III PZP 6/22). Te ostatnie działania stanowią przekroczenie zadań powierzonych Sądowi Najwyższemu przez ustrojodawcę (art. 175 i 183 ust. 1 Konstytucji), a w konsekwencji naruszenie konstytucyjnego podziału funkcji między Trybunałem Konstytucyjnym oraz Sądem Najwyższym ‎i sądami powszechnymi.

Zasada legalizmu wyrażona w art. 7 Konstytucji stanowczo sprzeciwia się poglądowi, by w przypadku krytycznej oceny sposobu funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego Sąd Najwyższy przejmował jego funkcje (postanowienie SN z 9 października 2020 r., III CZP 95/19).

Uchwała SN z dnia 14 grudnia 2023 r., III CZP 32/23

Standard: 76624 (pełna treść orzeczenia)