Odpowiedzialność przewoźnika za szkodę wynikłą z wydania towaru odbiorcy wbrew uzgodnieniom

(AI) Przewoźnik odpowiada za szkodę wynikłą z wydania towaru odbiorcy wbrew uzgodnieniu stron, że rozładunek nastąpi dopiero po potwierdzeniu zapłaty – nawet jeżeli zlecenie zostało złożone na platformie bez technicznej możliwości uwzględnienia tego zastrzeżenia, a OWU przewidują wymóg pisemnej zgody na odstępstwa.

„Rażące niedbalstwo” (culpa lata) zachodzi w przypadku przekroczenia podstawowych, elementarnych zasad ostrożności czy też ogólnie prawidłowego zachowania się w danej sytuacji, oczywistego dla każdego rozsądnego człowieka; natomiast w przypadku, gdy wykonanie zobowiązania wymaga specjalnych wiadomości lub umiejętności dłużnika, za rażące niedbalstwo należy uznać także jego postępowanie poniżej minimalnego elementarnego poziomu tych wiadomości lub umiejętności.

Strony skutecznie uzgodniły dodatkowy warunek umowy przewozu, zgodnie z którym towar miał zostać rozładowany dopiero po potwierdzeniu przez nadawcę dokonania zapłaty. Warunek ten został ustalony w toku negocjacji i był wynikiem wzajemnie ujawnionych intencji stron – nadawca chciał zabezpieczyć towar przed oszustwem, przewoźnik zaś – koszty ewentualnego transportu powrotnego. Brak możliwości technicznego ujęcia zastrzeżenia na platformie zleceń oraz postanowienie OWU o wymogu pisemnej zgody na odstępstwa dotyczyły wyłącznie zmian w trakcie realizacji umowy, nie zaś jej zawarcia. Wydanie towaru mimo braku potwierdzenia zapłaty stanowiło rażące niedbalstwo przewoźnika, które uzasadniało odstąpienie od ograniczeń odpowiedzialności przewidzianych w Konwencji CMR. Związek przyczynowy między naruszeniem warunku a szkodą (brakiem zapłaty) był adekwatny, a szkoda była normalnym następstwem nienależytego wykonania zobowiązania.

W realiach niniejszej sprawy przewoźnik nie dołożył wymaganej od niego w profesjonalnej działalności gospodarczej staranności w postaci dopilnowania, by kierowca dokonał rozładunku towaru jedynie po otrzymaniu potwierdzenia zapłaty za towar; oczywiste jest, że zapobieżeniu szkodzie służyć miało właśnie zachowanie prawidłowej sekwencji czasowej, a mianowicie w pierwszej kolejności uzyskanie zapłaty, a w drugiej dopiero – wydanie towaru odbiorcy.

Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2023 r., II CSKP 1955/22

Standard: 89028 (pełna treść orzeczenia)