Odstępstwo od zakazu spożywania alkoholu wprowadzone uchwałą rady gminy (art. 14 ust. 2b u.w.t.p.a.)

Art. 14 ust. 2b u.w.t.i.p.a. stanowi, że Rada Gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, w określonym miejscu publicznym na terenie gminy odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych, jeżeli uzna, że nie będzie to miało negatywnego wpływu na odpowiednie kształtowanie polityki społecznej w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, o której mowa w art. 2 ust. 1, i nie będzie zakłócało bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Dla podjęcia uchwały wprowadzającej odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych w określonym miejscu publicznym na terenie gminy, konieczne jest zaistnienie dwóch opisanych wyżej przesłanek. Po pierwsze organ winien uznać, że taka uchwała nie będzie miała negatywnego wpływu na odpowiednie kształtowanie polityki społecznej w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi (o której mowa w art. 2 ust.1 ustawy) i po drugie organ winien uznać, że odstępstwo o którym mowa w tej uchwale nie będzie zakłócało bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Przepis art.14 ust. 2b u.w.t.i.p.a. stanowi odstępstwo od zasady przyjętej w art. 14 ust. 2a u.w.t.i.p.a. wskazującej na zakaz spożywania napojów alkoholowych w miejscach publicznych, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów. Tak więc powyższe regulacje prawne wskazują na generalną zasadę sprowadzającą się do zakazu spożywania napojów alkoholowych w miejscach publicznych.

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie zawiera legalnej definicji pojęcia miejsca publicznego. Brak wspomnianej definicji "miejsca publicznego" nie może jednak oznaczać, że organy samorządu terytorialnego mają niczym nieskrępowaną swobodę w stanowieniu prawa miejscowego, bowiem przy stanowieniu aktów prawa miejscowego muszą mieć na uwadze przedstawione wyżej zasady w zakresie ich konstrukcji, w szczególności odnoszące się do zgodności z celem ustawowego upoważnienia i granicami tego umocowania do ich stanowienia.

Interpretacja art. 14 ust. 2b u.w.t.i.p.a. oraz ustalenie granic upoważnienia wynikającego z tego przepisu prawa powinna mieć miejsce z uwzględnieniem pozostałych postanowień ustawy, a w szczególności z uwzględnieniem dyspozycji art. 1 ust.1 u.w.t.i.p.a, art. 14 ust. 2a u.w.t.i.p.a, art. 14 ust. 1 u.w.t.i.p.a, art. 18[1] ust. 1 u.w.t.i.p.a i art. 43[1] ust.1 i 2 u.w.t.i.p.a.

W treści art. 14 ust. 1, ust. 3, ust. 4 i ust. 5 u.w.t.i.p.a został wprowadzony powszechnie obowiązujący zakaz prawny dotyczący sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych w odniesieniu do ściśle określonych kategorii miejsc, obiektów lub obszarów, które w ustawie zostały określone enumeratywnie poprzez użycie sformułowań językowych pozwalających na ich odróżnienie od ogółu pozostałych miejsc, obiektów lub obszarów publicznych.

W związku z powyższym w orzecznictwie wskazuje się, że przepisy gminne wydawane na podstawie art. 14 ust. 6 u.w.t.i.p.a w celu wskazania miejsc, obiektów lub określonych obszarów gminy, na które rozciągać się ma obowiązywanie czasowego lub stałego zakazu sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych, nie mogą posługiwać się sformułowaniami pełniącymi funkcję semantyczną tzw. nazw ogólnych i generalnych zarazem (jak np. ulice, place, parki, skwery, obiekty sportowe, obiekty rekreacyjne, sklepy, place zabaw, wnętrza blokowe, klatki schodowe, cmentarze), którym przyporządkowany jest ogół desygnatów danego rodzaju, bez możliwości ich indywidualizacji i uwzględnienia ich charakteru (vide wyrok SN z 17 kwietnia 1997 r., III RN 11/97).

Niewątpliwie opisane w art. 14 ust.1, ust. 3, ust. 4 i ust. 5 u.w.t.i.p.a miejsca, obiekty i obszary gminy można zaliczyć do kategorii objętej zakresem pojęcia "miejsca publiczne". Tym samym skoro w zakresie odnoszącym się do formułowanych na podstawie art. 14 ust. 6 u.w.t.i.p.a przepisów prawa miejscowego (zakazów) formułowane są określone wymogi co do sposobu ich redagowania, to niewątpliwie taki sam wymóg obowiązuje także w zakresie sposobu redagowania przepisów prawa miejscowego stanowiących wyjątek od zasady określonej w art. 14 ust. 2a u.w.t.i.p.a.

Przepis art. 14 u.w.t.i.p.a zawiera regulację, która wskazuje, że mówiąc o "miejscu publicznym" należy pamiętać o tym aby to było "miejsce wyznaczone". Tak więc akty prawa miejscowego wprowadzające na terenie gminy odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych powinny posługiwać się takimi zwrotami językowymi i takimi określeniami, które pełnią funkcje semantyczne nazw jednostkowych lub grupowych określonych miejsc, obiektów, obszarów, które pozwalają je indywidualizować i odróżniać, a więc winny charakteryzować się dużym stopniem uszczegółowienia uniemożliwiającym stosowanie niedopuszczalnego, sprzecznego z prawem luzu interpretacyjnego.

Podkreślić należy, że konieczność precyzyjnego, jasnego i wyczerpującego określenia miejsc objętych treścią uchwały wprowadzającej odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych jest niezbędna również z tego powodu, że przepis art. 43[1] ust.1-3 u.w.t.i.p.a wskazuje, iż spożywanie napojów alkoholowych wbrew zakazom opisanym w art. 14 ust.1 i 2a-6 ustawy stanowi wykroczenie zagrożone określoną sankcją karną. W tym stanie rzeczy stwierdzić należy, że wymogom tym, nie czynią zadość sformułowania zawarte w § 1 ust. 1 opisanej wyżej uchwały.

Przepis art. 14 ust. 2b u.w.t.i.p.a. dopuszcza odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych, natomiast treść § 2 uchwały odnosi się do jednorazowego zezwolenia na sprzedaż, podawanie i spożywanie napojów alkoholowych, a ponadto uzależnienie realizowania uchwały opartej na wskazanej podstawie prawnej od jednorazowego zezwolenia innego organu niż Rada Gminy pozostaje poza zakresem ustawowej regulacji.

Wyrok NSA z dnia 21 maja 2020 r., II GSK 222/20

Standard: 88886 (pełna treść orzeczenia)