Zakaz reklamy wyrobów alkoholowych w ustawie o radiofonii i telewizji (art. 16b u.r.t.)

Ograniczenia dotyczące treści handlowych przekazów w sposób zbiorczy reguluje przepis art. 16b ustawy o radiofonii i telewizji. Zgodnie z ust. 1 pkt 2 powołanego przepisu zakaz reklamy wyrobów alkoholowych ma być zgodny z zakresem określonym w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Kierując się zatem wyraźną intencją ustawodawcy o odesłaniu do normy określonej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zawierającej definicję reklamy wyrobów alkoholowych, za powyższą uznać należy publiczne rozpowszechnianie znaków towarowych napojów alkoholowych lub symboli graficznych z nimi związanych, a także nazw i symboli graficznych przedsiębiorców produkujących napoje alkoholowe, nieróżniących się od nazw i symboli graficznych napojów alkoholowych, służące popularyzowaniu znaków towarowych napojów alkoholowych.

Informowanie o sponsorowaniu może być prowadzone w radiu i telewizji pod warunkiem, iż będzie ograniczone wyłącznie do podania nazwy producenta lub dystrybutora napojów zawierających do 18% alkoholu lub jego znaku towarowego, a informacja ta nie będzie prezentowana w telewizji przez osobę fizyczną lub z wykorzystaniem wizerunku postaci ludzkiej (ust. 6);

Zabrania się informowania o, innym niż określone w ust. 5, sponsorowaniu przez producentów i dystrybutorów napojów alkoholowych, których zasadniczą działalność stanowi produkcja lub sprzedaż napojów alkoholowych zawierających od 8% do 18% alkoholu oraz informowania o sponsorowaniu przez producentów i dystrybutorów napojów zawierających powyżej 18% alkoholu (ust.7).

Zawarcie w części audiowizualnej prezentacji wizerunku postaci ludzkiej uniemożliwia uznanie go za informację o sponsorowaniu.

Brak jest jakichkolwiek podstaw do wyszczególnienia poszczególnych elementów przekazu na poszczególne części, tj. fragment „fabularny” i „nieaudiowizualny”, a poddawany weryfikacji przekaz handlowy winien zostać oceniony jako całość, a nie jedynie we fragmentaryczny i wybiórczy wręcz sposób, który nie znajduje umocowania – tak w judykaturze, jak i piśmiennictwie. Bez znaczenia dla jego kwalifikacji pozostaje przy tym okoliczność, w którym momencie emisji doszło do prezentacji znaku towarowego napoju alkoholowego.

Przyjęta w zaskarżonym rozstrzygnięciu interpretacja art. 13[1] ust. 6 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt. 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz art. 16b ust. 1 pkt. 2 ustawy o radiofonii i telewizji, sprowadzająca się do nieuzasadnionego przyjęcia, iż li tylko sama informacja o sponsorowaniu nie może być prezentowana przez osobę fizyczną lub z wykorzystaniem postaci ludzkich, prowadzi w istocie do wypaczenia i łatwego obejścia zakazu ustalonego w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Zaakceptowanie przyjętej przez Sąd Apelacyjny metody wykładniczej prowadzi bowiem do wniosku, iż sztuczne wyodrębnienie w ramach przekazu części ograniczonej do cech wskazanych w art. 2[1] ust. 1 pkt. 5 ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi rozciągałoby skutek na jego całość i prowadziłoby w rezultacie kwalifikacji przekazu jako informacji o sponsorowaniu, niezależnie od tego jaka treść zawarta byłaby w pozostałej jego części.

Aprobata stanowiska wyrażonego w zaskarżonym rozstrzygnięciu prowadziłaby do ze wszech miar nieakceptowalnego wniosku, iż zasadniczo każdorazowe umieszczenie w przekazie handlowym informacji zawierającą nazwę sponsora lub jego znak towarowy w związku ze sponsorowaniem, niezależnie od umiejscowionych w nim pozostałych elementów, prowadziłoby do instrumentalnego przekształcenia jego charakteru w „informowanie o sponsorowaniu”. Weryfikacji podlega natomiast nie fragment czy część emitowanego przekazu, lecz jego integralność i zespół tworzących go elementów rozumiany jako całość kompozycji przekazu, a nie jego wyodrębnione etapy i wydzielone części (zob. trafne stanowisko SA w Warszawie w wyroku z dnia 15 grudnia 2022 r., VII AGa 618/22).

Okoliczność, iż znak ten został umieszczony na planszy z napisami (przy czym został on zaprezentowany w formacie znacznie większym niż użyta czcionka dla innych informacji dotyczących imprezy) w żaden sposób nie pozwala na twierdzenie, iż nie doszło do popularyzowania znaku towarowego napoju alkoholowego.

Wyrok SN z dnia 24 października 2024 r., II NSKP 58/23

Standard: 88763 (pełna treść orzeczenia)