Kara umowna za wypowiedzenie przez odbiorcę energii umowy zawartą na czas oznaczony

Artykuł 3 ust. 7 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę 2003/54/WE oraz pkt 1 lit. a) załącznika I do dyrektywy 2009/72 w związku z jej motywem 51

należy interpretować w ten sposób, że

nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, zgodnie z którymi w przypadku przedterminowego rozwiązania przez odbiorcę będącego gospodarstwem domowym zawartej na czas określony umowy na dostawę energii elektrycznej po stałej cenie jest on zobowiązany do zapłaty kary umownej zastrzeżonej w umowie, o ile uregulowania te, po pierwsze, gwarantują, że taka kara umowna jest uczciwa, jasna, znana z góry i swobodnie uzgodniona, a po drugie, przewidują możliwość wniesienia środka prawnego w postępowaniu administracyjnym lub sądowym, w ramach którego organ rozpatrujący sprawę może ocenić proporcjonalny charakter tej kary w świetle wszystkich okoliczności danej sprawy i w stosownym wypadku dokonać jej miarkowania lub ją uchylić. Wykładnia ta pozostaje bez uszczerbku dla praw, jakie taki odbiorca mógłby w stosownym wypadku wywieść z przepisów Unii dotyczących ochrony konsumentów, w szczególności z dyrektywy 93/13, jeżeli odbiorca ten byłby ponadto objęty zakresem pojęcia „konsumenta” w rozumieniu art. 2 lit. b) tej ostatniej dyrektywy.

Zawierane na czas określony umowy na dostawę energii elektrycznej po stałej cenie mogą zapewnić odbiorcom ochronę, gwarantując im niską i stałą cenę energii elektrycznej i dając konsumentom pewność, że koszty, które będą musieli ponieść, nie zmienią się przez cały okres obowiązywania umowy. Jednocześnie w celu wywiązania się ze zobowiązań wynikających z takich umów dany dostawca energii elektrycznej poniósł prawdopodobnie szczególne wydatki, co mogło wiązać się dla niego z dodatkowymi kosztami w porównaniu z umową zawartą na czas nieokreślony bez gwarancji stałej ceny, w szczególności w celu zabezpieczenia się przed wahaniami kosztów na rynku hurtowym. Zatem dopuszczalność nałożenia na odbiorcę kary umownej w przypadku przedterminowego rozwiązania przez niego tego rodzaju umowy zawartej na czas określony z gwarancją stałej ceny może pozwolić dostawcy na zrekompensowanie szczególnych kosztów poniesionych przez niego w związku z tego rodzaju umową i jednocześnie umożliwić mu uniknięcie konieczności przerzucenia na wszystkich jego odbiorców ryzyka finansowego związanego z tego rodzaju umową, co mogłoby skutkować dla nich wyższymi cenami energii elektrycznej i co ostatecznie byłoby sprzeczne z celem polegającym na zapewnieniu konsumentom możliwie najniższych cen [wyrok z dnia 11 stycznia 2024 r., G (Koszty przedterminowego rozwiązania umowy), C-371/22].

Trybunał dodał, że należy jednak wziąć też pod uwagę cel interesu ogólnego dyrektywy 2009/72, jakim jest zakończenie procesu tworzenia rynku wewnętrznego energii elektrycznej, a także bardziej szczegółowe cele wymienione w motywach 51 i 57 tej dyrektywy, polegające na zapewnieniu konsumentom możliwości korzystania z konkurencyjnego i zliberalizowanego rynku. I tak stwierdził on, że osiągnięcie tych celów byłoby zagrożone, gdyby przepisy krajowe zezwalały na nakładanie kar umownych niewspółmiernych do kosztów, które wynikają z umowy, lecz które nie zostały w pełni zamortyzowane w związku z jej przedterminowym rozwiązaniem. Takie kary mogą bowiem sztucznie zniechęcać zainteresowanych odbiorców do przedterminowego rozwiązania, w celu zmiany dostawcy, zawartej przez nich na czas określony umowy na dostawę energii elektrycznej po stałej cenie, a tym samym uniemożliwiać im korzystanie w pełni z konkurencyjnego i zliberalizowanego rynku wewnętrznego energii elektrycznej [zob. podobnie wyrok z dnia 11 stycznia 2024 r., G (Koszty przedterminowego rozwiązania umowy), C-371/22].

Wyrok TSUE z dnia 8 maja 2025 r., C-410/23

Standard: 89136 (pełna treść orzeczenia)