Powództwo pracownika o uchylenie negatywnej oceny okresowej na podstawie art. 189 k.p.c.

Art. 189 k.p.c. nie może stanowić samoistnej materialnej podstawy powództwa pracownika o uchylenie oceny okresowej, bowiem negatywna ocena okresowa nie kreuje sama z siebie żadnego prawa ani stosunku prawnego.

Powództwo o ustalenie nie może skutecznie zmierzać do ustalenia faktów niemających prawotwórczego charakteru. Uwzględnienie powództwa o ustalenie uwarunkowane jest zaś istnieniem po stronie powoda interesu prawnego w ustaleniu prawa lub stosunku prawnego (wyrok SN z dnia 31 stycznia 2017 r., I PK 49/16).

Wyrok SN z dnia 8 listopada 2023 r., I PSKP 14/22

Standard: 87640 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 189 k.p.c. nie może stanowić samoistnej materialnej podstawy powództwa pracownika o uchylenie oceny okresowej. Bowiem negatywna ocena okresowa nie kreuje sama z siebie żadnego prawa ani stosunku prawnego.

Nie można wykluczyć, że negatywna ocena może wywołać skutki w zakresie praw lub obowiązków pracowniczych (por. uz. uchwały SN z dnia 18 listopada 2014 r., II PZP 2/14). Może także naruszyć dobra osobiste pracownika. Jednak w każdym z tych przypadków konieczne jest wskazanie (przez powoda lub sąd) konkretnej podstawy materialnej dochodzonych roszczeń.

Sąd Najwyższy wielokrotnie przyjmował, że podstawą materialną takich roszczeń mogłyby stanowić przepisy kodeksu pracy lub przepisy kodeksu cywilnego w związku z odesłaniem zawartym w art. 300 k.p. (zob. np. wyroki SN z dnia 9 lipca 2008 r., I PK 14/08, czy z dnia 5 kwietnia 2007 r., I PK 312/06).

Przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych nie zawierają podstawy materialnej roszczenia o uchylenie oceny okresowej pracownika samorządowego. Nie jest w tym przypadku dopuszczalne stosowanie analogii z ustawy o służbie cywilnej, w której wyraźnie przewidziano możliwość odwołania do sądu pracy w razie nieuwzględnienia sprzeciwu pracownika. Wynika z tego, że ustawodawca nie przewidział możliwości odwołania się od oceny okresowej pracownika samorządowego poza postępowaniem w sprawie odwołania od wypowiedzenia (por. aktualny także w obecnym stanie prawnym pogląd J. Steliny: Okresowe oceny kwalifikacyjne pracowników samorządowych, Samorząd Terytorialny 2007 nr 7-8, s. 26).

Tak więc można przyjąć, że kwestionowanie negatywnej oceny okresowej przez pracownika samorządowego, dokonanej na podstawie art. 27 ustawy o pracownikach samorządowych, podlega kontroli sądu pracy rozpatrującego odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę. Jest to możliwe, nawet jeżeli pracownik ten nie odwołał się od oceny do kierownika jednostki w trybie art. 27 ust. 5 ustawy (wyrok SN z dnia 7 marca 2012 r., II PK 155/11; por. też wyrok SN z dnia 28 kwietnia 1997 r., I PKN 116/97).

Nie wynika jednak z powyższego, że niemożliwe jest dochodzenie jakichkolwiek innych roszczeń związanych z dokonaną oceną okresową opartych na innej podstawie materialnej.

Wyjątkowo dopuszczalne jest zakwestionowanie oceny okresowej przed dokonaniem wypowiedzenia, jednak w takim przypadku konieczne jest wyraźne wskazanie materialnej podstawy powództwa, której nie zawiera art. 27 ustawy o pracownikach samorządowych. Podstawę materialną roszczeń z tym związanych mogą stanowić konkretne przepisy kodeksu pracy lub kodeksu cywilnego stosowane z mocy odesłania z art. 300 k.p.

Wyrok SN z dnia 31 stycznia 2017 r., I PK 49/16

Standard: 87641 (pełna treść orzeczenia)