Pojęcie gospodarstwa rolnego z daty otwarcia spadku

W chwili obecnej definicja nieruchomości rolnej znajduje się w art. 46 [1] k.c. (nieruchomościami rolnymi są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej), natomiast definicja gospodarstwa rolnego znajduje się w art. 55 [3] k.c. (za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego).

Wyżej wskazane przepisy zostały dodane do Kodeksu cywilnego na mocy ustawy z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U.1990.55.321), która weszła w życie 1 października 1990 r. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy zmieniającej przepisy Kodeksu cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą stosuje się do spadków otwartych od dnia wejścia w życie tej ustawy, a w myśl art. 14 ust. 2 ustawy zmieniającej do zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego oraz do działu spadku obejmującego gospodarstwo rolne lub wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej stosuje się przepisy obowiązujące w dacie tych zdarzeń.

Mając na uwadze powyższe, a także w oparciu o zasadę nieretroakcji wynikającą z art. 3 k.c., definicje legalne nieruchomości rolnej i gospodarstwa rolnego obowiązywały co prawda w chwili otwarcia spadku po M. J. (11 lutego 1991 r.), jednakże nie miały one zastosowania w chwili otwarcia spadku po L. J. (14 września 1979 r.). Konsekwentnie, w celu ustalenia, czy w niniejszej sprawie mamy do czynienia z gospodarstwem rolnym należy wziąć pod uwagę stan prawny na dzień śmierci L. J., tj. na 14 września 1979 r.

Za słusznością takiego rozwiązania opowiadają się także przedstawiciele piśmiennictwa oraz judykatura (por. uchwała SN z 10 maja 1972 r., sygn. akt III CZP 17/72).

Wyrok SR Stare Miasto w Poznaniu z dnia 8 października 2015 r., I Ns 200/14

Standard: 5380 (pełna treść orzeczenia)