Odstąpienie od umowy o roboty budowlane ze skutkiem ex tunc, czy ex nunc

O tym, czy odstąpienie od umowy o roboty budowlane wywołuje skutek ex tunc, czy ex nunc, oprócz okoliczności sprawy i woli składającego oświadczenie, decyduje podzielność świadczenia.

Uregulowanie stosunku umownego, które zakłada możliwość realizacji i odbioru robót etapami, z których każdy jest odrębnie częściowo finansowany wskazuje na podzielność świadczenia. W niniejszej sprawie dodatkowo przewidziano mechanizm umowny postępowania i rozliczeń na wypadek odstąpienia od umowy. Strony miały określone obowiązki: opuszczenie budowy przez wykonawcę, dostarczenie dokumentacji projektowej, doprowadzenie placu budowy do porządku i sporządzenie inwentaryzacji dotychczas wykonanych prac według stanu na dzień odstąpienia od umowy. Wskazuje to na uksztaltowanie świadczeń z tej konkretnej umowy jako podzielnych, jak i przewiduje możliwość odstąpienia od niej w zakresie jej niewykonanej części. 

W związku z powyższym, odstąpienie od umowy o dzieło (odpowiednio o roboty budowlane), może wywierać skutek ex nunc a nie ex tunc (zob. wyrok SN z 9 września 2011 r., I CSK 696/10; wyrok SN z 19 września 2018 r., I CSK 578/17).

Wyrok SN z dnia 25 listopada 2022 r., II CSKP 1127/22

Standard: 86675 (pełna treść orzeczenia)

Strony umowy o roboty budowlane, zastrzegając prawo odstąpienia od umowy, mogą ustalić jego skutki i obowiązki stron w razie wykonania tego prawa inaczej niż przewiduje art. 395 § 2 k.c.; w szczególności mogą ustalić, że odstąpienie od umowy ma skutek ex nunc i odnosi się do niespełnionej przed złożeniem oświadczenia części świadczeń stron.

W razie umownego zastrzeżenia odstąpienia od umowy regulacja zawarta w art. 491 § 2 k.p.c., jako dotycząca zakresu ustawowego prawa odstąpienia od umowy, nie znajduje bezpośredniego zastosowania. Do regulacji tej art. 395 k.c. nie odsyła. Może ona być jedynie pomocna dla ustalenia zakresu umownego odstąpienia od umowy ze względu na charakter świadczenia obu stron wówczas, gdy zakresu tego strony nie określiły

Wyrok SN z dnia 9 września 2011 r., I CSK 696/10

Standard: 86679 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy