Zastaw na instrumentach finansowych dopuszczonych do obrotu zorganizowanego (art. 23 u.z.r.)
Zastaw rejestrowy; ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (art. 308 k.c.)
Art. 23 ust. 1 u.z.r. wskazuje, że wartość instrumentów finansowych dopuszczonych do obrotu zorganizowanego w przypadku ich przejęcia na własność ustala się po kursie notowań z końca dnia przejęcia. Jeżeli w tym dniu nie notowano tych instrumentów finansowych, wartość tę ustala się po kursie z końca dnia ostatniego ich notowania.
Przepis ten służy ustalaniu wartości przejmowanych instrumentów finansowych, a nie ustalaniu ich liczby dla potrzeb przejęcia na własność, (tak by wartość i liczba przejmowanych akcji była adekwatna do wartości zaspakajanej wierzytelności). Ta określona jest w umowie zastawniczej, identyfikując przedmiot i zakres zastawu, ewentualnie wynika z oświadczenia zastawnika o przejęciu na własność, jeżeli przejmuje ich mniejszą liczbę niż zastawiona.
Ustawa o zastawie rejestrowym dopuszcza przejęcie przedmiotu zastawu także, jeżeli jego wartość przewyższa wysokość zabezpieczonej wierzytelności, ale w takiej sytuacji strony powinny rozliczyć się w terminie 14 dni, zgodnie z art. 23 ust. 3 u.z.r. Strony mogą przewidzieć ograniczenie przejęcia przedmiotu zastawu do jego części której wartość pokrywa wysokość zabezpieczonej wierzytelności, ale jest to porozumienie skuteczne wyłącznie inter partes – między stronami stosunku zastawu (tzw. względny stosunek zastawu).
Z art. 23 u.z.r nie wynika obowiązek przeniesienia określonej liczby instrumentów finansowych, innej niż ta liczba papierów wartościowych która wynika z obciążenia zastawem rejestrowym lub wskazanej ich liczby przejmowanych w oświadczeniu o przejęciu pochodzącym od wierzyciela – zastawnika.
Blokada na rachunku instrumentów finansowych może być skutkiem ustanowionego zastawu rejestrowego, zgodnie z zasadą nierozporządzalności instrumentów finansowych, na których ustanowiono zastaw, albo skutkiem zawarcia umowy nienazwanej blokady instrumentów finansowych.
Wyrok SN z dnia 14 czerwca 2023 r., II CSKP 1354/22
Standard: 86652 (pełna treść orzeczenia)