Zakaz powoływania się na przepisy prawa Unii w sposób noszący znamiona oszustwa lub nadużycia

W prawie Unii istnieje ogólna zasada prawa, w świetle której podmioty prawa nie mogą powoływać się na przepisy prawa Unii w sposób noszący znamiona oszustwa lub nadużycia (wyrok z dnia 21 grudnia 2023 r., BMW Bank i in., C-38/21, C‑47/21 i C‑232/21).

Wyrok TSUE z dnia 9 stycznia 2025 r., C-416/23

Standard: 86065 (pełna treść orzeczenia)

Podmioty prawa są zobowiązane do przestrzegania tej ogólnej zasady prawa. Stosowania przepisu prawa Unii nie można bowiem rozszerzyć na działania prowadzone w celu korzystania z uprawnień przewidzianych w prawie Unii w sposób noszący znamiona oszustwa lub nadużycia (wyrok z dnia 26 lutego 2019 r., T Danmark i Y Denmark, C-116/16 i C‑117/16).

Z zasady tej wynika zatem, że państwo członkowskie musi odmówić, nawet w braku przepisów prawa krajowego przewidujących taką odmowę, możliwości skorzystania z przepisów prawa Unii, jeżeli przepisy te są powoływane przez daną osobę nie po to, aby realizować ich cele, lecz aby uzyskać korzyści przyznane tej osobie przez prawo Unii w sytuacji, gdy obiektywne przesłanki wymagane w celu uzyskania pożądanej korzyści przewidziane przez prawo Unii są spełnione wyłącznie formalnie (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 listopada 2017 r., Cussens i in., C-251/16; z dnia 26 lutego 2019 r., T Danmark i Y Denmark, C-116/16 i C‑117/16).

A zatem okoliczność, że zasada prawa Unii dotycząca zakazu nadużywania prawa została wyrażona lub nie w przepisach prawa krajowego i że, w stosownym przypadku, te przepisy zostały lub nie zostały przyjęte przez parlament zainteresowanego państwa członkowskiego, jest pozbawiona znaczenia.

Dowód istnienia praktyki stanowiącej nadużycie wymaga z jednej strony zaistnienia ogółu obiektywnych okoliczności, z których wynika, że pomimo formalnego poszanowania przesłanek przewidzianych w uregulowaniu Unii cel, jakiemu służy to uregulowanie, nie został osiągnięty, a z drugiej strony – wystąpienia subiektywnego elementu w postaci woli uzyskania korzyści wynikającej z uregulowania Unii poprzez sztuczne stworzenie warunków wymaganych dla jej uzyskania (wyroki: z dnia 26 lutego 2019 r., T Danmark i Y Denmark, C-116/16 i C‑117/16; dnia 9 września 2021 r., Volkswagen Bank i in., C-33/20, C‑155/20 i C‑187/20).

Ustalenie istnienia praktyki stanowiącej nadużycie wymaga od sądu odsyłającego uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy, w tym okoliczności późniejszych względem działania, któremu przypisuje się charakter nadużycia (zob. podobnie wyrok z dnia 14 kwietnia 2016 r., Cervati i Malvi, C-131/14).

Wyrok TSUE z dnia 21 grudnia 2023 r., C-38/21

Standard: 86062 (pełna treść orzeczenia)