Pomoc "osobie usamodzielnianej” umieszonej w pieczy zastępczej na podstawie orzeczenia sądu (art. 140 u.w.r.s.p.z.)

Zgodnie z art. 140 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135 ze zm.) osobie opuszczającej, po osiągnięciu pełnoletności, rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną, zwanej dalej "osobą usamodzielnianą", w przypadku gdy umieszczenie w pieczy zastępczej nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu przyznaje się pomoc, m.in. na kontynuowanie nauki (pkt 1 lit a). Jest ona przyznawana osobie na wniosek i po spełnieniu kryterium długości pobytu w pieczy zastępczej. Kolejnym warunkiem przyznania wnioskowanej pomocy jest posiadanie zatwierdzonego indywidualnego programu usamodzielnienia (art. 145 ust. 1 ww. ustawy). Przy czym program ten jest opracowywany przez osobę usamodzielniana wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, co najmniej miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielniana pełnoletności, a następnie jest zatwierdzany przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie tej pomocy (ust. 4 ww. art.). Przedmiotową pomoc na kontynowanie nauki przyznaje się osobie usamodzielnianej, jeżeli kontynuuje ona naukę (art. 146 , art. 147) w placówkach wskazanych w ustawie.

Ponadto ustawodawca w art. 154 powołanego uprzednio aktu określił przypadki, w których można odmówić pomocy, tj:

1) istnieje uzasadnione przypuszczenie, że pomoc zostanie wykorzystana niezgodnie z celem, na jaki zostanie przyznana;

2) osoba usamodzielniana przed osiągnięciem pełnoletności opuściła samowolnie pieczę zastępczą;

3) osoba usamodzielniana porzuciła naukę umożliwiającą jej przygotowanie zawodowe i nie podejmuje zatrudnienia;

4) stosunek pracy z osobą usamodzielnianą został rozwiązany bez wypowiedzenia z winy pracownika;

5) osoba usamodzielniana bez uzasadnionej przyczyny uchyla się od podjęcia proponowanego jej zatrudnienia;

6) osoba usamodzielniana została skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Sąd nie zgadza się ze stanowiskiem organu, że skoro ustawodawca nie przewidział możliwości zmian programu, to oznacza, iż po jego zatwierdzeniu musi zostać on realizowany, bez względu na zmianę okoliczności życiowych usamodzielnianego. 

W ocenie Sądu posłużenie się w ustawie określeniem "program usamodzielnienia" oznacza, że chodzi o zaplanowanie pewnych działań "usamodzielnianego", a nie ich "bezwzględne" zrealizowanie. Podejmowane czynności mają przede wszystkim służyć usamodzielnieniu się osoby, a nie samej idei zrealizowania programu. Program jest determinowany konkretnym celem ustawowym. Może się zatem okazać, że musi on zostać zmieniony, z uwagi na to, iż przewidziane w nim kroki nie prowadziłyby - na skutek zmieniających się okoliczności - do zrealizowania celu, któremu ma służyć. 

Wyrok WSA z dnia 22 października 2014 r., I SA/Wa 2165/14

Standard: 85992 (pełna treść orzeczenia)