Prawo zatrzymania

W polskim prawie cywilnym prawo zatrzymania (ius retentionis) zostało uregulowane jako instytucja prawa materialnego. Kodeks cywilny poświęca tej instytucji trzy artykuły, tj. art. 461, 496 i 497.

Historycznie prawo zatrzymania (ius retentionis) wywodzi się z tradycji prawa rzymskiego i pierwotnie służyło posiadaczowi cudzej rzeczy jako zarzut procesowy w procesie windykacyjnym w razie uprzedniego poczynienia na tę rzecz nakładów. Związane było więc z rzeczą i zabezpieczało zwrot nakładów lub ich równowartość, czyli dotyczyło świadczeń różnorodzajowych. W przytoczonych wyżej regulacjach Kodeksu cywilnego prawo to ma szersze zastosowanie.

Uchwała SN z dnia 19 czerwca 2024 r., III CZP 31/23

Standard: 84904 (pełna treść orzeczenia)

Prawo zatrzymania jest instytucją prawa materialnego - sposobem obrony przed roszczeniem strony przeciwnej i przysługuje uprawnionemu w celu zabezpieczenia jego wierzytelności i polega na zatrzymaniu rzeczy (por. art. 461 k.c.), bądź świadczenia wzajemnego (art. 497 w zw. z art. 496 k.c.). Prawo zatrzymania ma charakter zarzutu odraczającego i jest sprzężone z zabezpieczonym roszczeniem. Istotą prawa zatrzymania nie jest więc zaspokojenie się przez zatrzymującego z zatrzymanego świadczenia, lecz jedynie wywieranie presji na przeciwną stronę, aby wykonała swoje zobowiązanie lub wykonanie to odpowiednio zabezpieczyła. W związku z tym prawo to ustępuje innym zabezpieczeniom i ustaje z chwilą dania przez stronę przeciwną innego zabezpieczenia.

Wyrok SN z dnia 8 marca 2024 r., II CSKP 183/23

Standard: 84899 (pełna treść orzeczenia)