Prawo strony domagania się sporządzenia uzasadnienia orzeczenia poza zakresem zaskarżenia

Oczywistym jest, że strona postępowania nie może żądać uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego w zakresie szerszym, aniżeli sąd drugiej instancji rozpoznawał sprawę, a więc poza zakresem zaskarżenia i podniesionymi zarzutami. Zakres przedmiotowy i podmiotowy wniosku powinien zatem odpowiadać zakresowi przeprowadzonej kontroli odwoławczej (art. 433 § 1 k.p.k.) chyba, że sąd odwoławczy orzekł również w zakresie szerszym z uwagi na treść art.: 435, 439, 440 lub 455 k.p.k.. Nie można jednak przyjąć, że strona może żądać uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego jedynie w takim zakresie, w jakim sama zaskarżyła wyrok sądu pierwszej instancji. Przepis art. 457 § 2 k.p.k. nie wymaga przecież, aby wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku mogła złożyć jedynie ta strona, która zaskarżyła wyrok sądu pierwszej instancji. Skoro wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku może skutecznie złożyć strona, która nie zaskarżyła w ogóle wyroku sądu pierwszej instancji, to tym bardziej takie uprawnienie posiada strona, która taki wyrok zaskarżyła chociażby w części. Nawet w sytuacji, gdyby apelację wniósł wyłącznie oskarżony, a sąd odwoławczy utrzymałby wyrok sądu pierwszej instancji w mocy lub zmienił na korzyść oskarżonego, to oskarżyciel posiłkowy jest uprawniony do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku – oczywiście w zakresie odpowiadającym przeprowadzonej kontroli odwoławczej.

Jeżeli w orzecznictwie wskazano m.in., że „art. 422 § 2 k.p.k. nie daje stronie prawa domagania się sporządzenia uzasadnienia orzeczenia poza zakresem zaskarżenia” (zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 10 listopada 2017 r., II Aka 288/17), to zauważyć należy, że pogląd ten został wyrażony w związku z wyrokiem wydanym na skutek wniosku prokuratora w trybie art. 335 § 1 k.p.k. W takiej sytuacji – zgodnie z art. 424 § 3 k.p.k. – uzasadnienie sporządzane jest w ograniczonym zakresie, a we wniesionej apelacji nie można podnosić zarzutów błędu w ustaleniach faktycznych i rażącej niewspółmierności kary (art. 447 § 5 k.p.k.). Podobnie, jeżeli zostałby złożony wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku jedynie co do niektórych oskarżonych lub niektórych czynów, to wywiedzenie apelacji w zakresie szerszym jest niedopuszczalne.

Powyższego poglądu nie sposób bezkrytycznie przenosić na grunt postępowania z wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego. Nakaz natomiast odpowiedniego stosowania art. 422 k.p.k. w postępowaniu odwoławczym (art. 457 § 2 k.p.k.) należy rozumieć w kontekście art. 433 § 1 k.p.k., zgodnie z którym sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę – co do zasady – w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2016 r., IV KZ 57/16).

Postanowienie SN z dnia 24 października 2018 r., V KZ 47/18

Standard: 84884 (pełna treść orzeczenia)