Prawo oskarżyciela posiłkowego do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego

Zgodnie z art. 53 k.p.k., uzyskanie przez pokrzywdzonego statusu oskarżyciela posiłkowego, uprawnia go do występowania w charakterze strony również w postępowaniu odwoławczym (a także w postępowaniu o wznowienie – art. 542 § 1 k.p.k., czy też w postępowaniu kasacyjnym – art. 520 § 1 k.p.k.), niezależnie od tego, czy wniósł on środek odwoławczy inicjujący tę fazę postępowania jurysdykcyjnego.

Oskarżycielowi posiłkowemu, przysługuje uprawnienie do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego, na podstawie art. 457 § 2 k.p.k., przy czym w wypadku wniesienia apelacji przez więcej niż jednego przedstawiciela procesowego strony, wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego, pochodzącego od strony lub któregokolwiek z jej przedstawicieli procesowych, zobowiązuje ten sąd do sporządzenia uzasadnienia odnoszącego się do wszystkich apelacji, chyba że we wniosku ograniczono zakres sporządzenia uzasadnienia (zob. wyrok SN z dnia 11 stycznia 2018 r., III KK 226/17).

Z art. 520 § 2 k.p.k. wynika (argumentum a contrario), że strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji może wnieść kasację od orzeczenia sądu odwoławczego zmienionego na jej niekorzyść. Gdyby przyjąć, że oskarżyciel posiłkowy, który nie zaskarżył apelacją wyroku sądu pierwszej instancji, nie może złożyć wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego, to skutkowałoby to brakiem możliwości wniesienia przez ten podmiot kasacji, pomimo uprawnienia wynikającego z art. 520 § 2 k.p.k. Zgodnie bowiem z art. 524. § 1 k.p.k., termin do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 dni od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, a zatem jeśli stronie nie przysługiwałoby prawo do poznania pisemnych motywów wyroku sądu odwoławczego, wówczas w ogóle nie płynąłby dla niej termin do wniesienia kasacji. Takie rozwiązanie z oczywistych względów nie może zostać zaaprobowane

Strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść, ale ograniczenie to nie dotyczy uchybień wymienionych w art. 430 k.p.k. (art. 520 § 2 i 3 k.p.k.).

Gdyby przyjąć, że w powyżej przedstawionej sytuacji strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie posiadała jednocześnie uprawnienia do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku sadu odwoławczego, to w konsekwencji nie mogłaby również wnosić kasacji w sprawach, w których wystąpiłyby uchybienia, o których mowa w art. 439 k.p.k., a jedynie sygnalizować ewentualnie odpowiedniemu sądowi rozważenie wznowienia postępowania z urzędu (art. 542 § 3 k.p.k.). Jest to oczywiście pogląd błędny. 

Żadne przepisy prawa procesowego nie uzależniają uprawnienia strony do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu, tak pierwszej, jak i drugiej instancji, od tego, czy danej stronie przysługuje ewentualnie środek odwoławczy (apelacja) lub też nadzwyczajny środek zaskarżenia (kasacja). Strona postępowania karnego nie musi wykazywać również swojego interesu w celu skutecznego złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku – ma ona pełne prawo do zapoznania się z motywami, jakie legły u podstaw danego wyroku i tego prawa sądy nie mogą ograniczać.

Postanowienie SN z dnia 24 października 2018 r., V KZ 47/18

Standard: 84883 (pełna treść orzeczenia)