Prawo do informacji w postępowaniu nakazowym (art. 3 i 6 D. 2012/13)

Wykładni art. 2, art. 3 ust. 1 lit. c) oraz art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym należy dokonywać w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego takim jak przepisy rozpatrywane w postępowaniach głównych, które w kontekście postępowania karnego przewidują, że oskarżony, który w tym państwie członkowskim nie ma miejsca pobytu, ani też w tym państwie lub państwie członkowskim pochodzenia nie ma miejsca zamieszkania, ma obowiązek wyznaczyć pełnomocnika do doręczeń dla celów wydanego wobec niego wyroku nakazowego, oraz że bieg terminu na wniesienie sprzeciwu od takiego wyroku – po upływie którego staje się on wykonalny – rozpoczyna się już z chwilą doręczenia tego wyroku wspomnianemu pełnomocnikowi.   

Artykuł 6 dyrektywy 2012/13 wymaga jednak, aby – na etapie wykonywania wyroku nakazowego – z chwilą gdy zainteresowana osoba rzeczywiście dowie się o wydaniu wobec niej tego wyroku, jej sytuacja prawna została zrównana z sytuacją, w której ta osoba znalazłaby się, gdyby ów wyrok został jej doręczony osobiście, a w szczególności aby dysponowała pełnym terminem do wniesienia sprzeciwu, w stosownym wypadku w następstwie przywrócenia jej terminu. 

Do sądów odsyłających należy zapewnienie, aby krajowe przepisy regulujące postępowanie w sprawie przywrócenia terminu, jak też przesłanki, które muszą być w tym celu spełnione, były stosowane w sposób zgodny z tymi wymogami oraz aby w ramach tego postępowania była zapewniona możliwość rzeczywistego korzystania z praw przewidzianych w tym art. 6.

Wyrok TSUE z dnia 22 marca 2017 r., C-124/16

Standard: 84435 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 2, art. 3 ust. 1 lit. c) oraz art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego takiemu jak stanowiące przedmiot postępowania głównego, które w ramach postępowania karnego nakłada na oskarżonego niebędącego rezydentem tego państwa członkowskiego obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń dla celów wydanego wobec niego wyroku nakazowego, pod warunkiem że osoba ta ma faktyczną możliwość wykorzystania w całości terminu na wniesienie sprzeciwu od owego wyroku.

Jak wynika z łącznej lektury art. 3 i 6 dyrektywy 2012/13 w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym, prawo podejrzanych względnie oskarżonych do informacji dotyczących praw przysługujących im w postępowaniu karnym oraz do informacji dotyczących sformułowanego wobec nich oskarżenia, o którym mowa w jej art. 1, obejmuje co najmniej dwa odrębne prawa, po pierwsze, zgodnie z art. 3 owej dyrektywy, prawo podejrzanych względnie oskarżonych do informacji dotyczących co najmniej niektórych praw procesowych obejmujących prawo dostępu do obrońcy, uprawnienie do bezpłatnej porady prawnej i warunki jej uzyskania, prawo do informacji dotyczących oskarżenia i prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego oraz prawo do odmowy składania wyjaśnień, oraz po drugie, prawo do informacji dotyczących oskarżenia zdefiniowane w art. 6 tej dyrektywy.

Sytuacja osoby, której dotyczy wyrok nakazowy, który jest nieprawomocnym orzeczeniem wydanym na wniosek prokuratury w odniesieniu do drobnych przestępstw, z pominięciem rozprawy lub innego posiedzenia o charakterze kontradyktoryjnym i nie stanie się prawomocny przed upływem terminu na wniesienie sprzeciwu od tegoż wyroku, jest objęta zakresem stosowania dyrektywy 2012/13 w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym, tak że zainteresowany powinien móc skorzystać z prawa do bycia poinformowanym o zarzucanych mu czynach, i to przez cały czas trwania postępowania.

Co prawda o ile z powodu sumarycznego i uproszczonego charakteru postępowania toczącego się przed sądem odsyłającym doręczenie takiego wyroku nakazowego następuje dopiero po rozstrzygnięciu przez sąd zasadności oskarżenia, o tyle jednak rozstrzygnięcie sądu w wyroku tym ma jedynie charakter tymczasowy i jego doręczenie stanowi dla oskarżonego pierwszą okazję powzięcia wiedzy o zarzucanych mu czynach. W konsekwencji doręczenie wyroku nakazowego musi - zgodnie z art. 6 dyrektywy 2012/13 - być uważane za formę zakomunikowania oskarżenia osobie, której ono dotyczy, tak że doręczenie to musi spełniać wymogi określone w tym przepisie.

W istocie zarówno cel polegający na umożliwieniu oskarżonemu przygotowania obrony, jak i konieczność unikania wszelkiej dyskryminacji pomiędzy z jednej strony oskarżonymi będącymi rezydentami obszaru objętego zakresem stosowania odnośnej ustawy krajowej a z drugiej strony oskarżonymi, którzy na takim obszarze nie zamieszkują i którzy jako jedyni są zobowiązani do ustanowienia pełnomocnika do doręczeń orzeczeń sądowych, wymaga, by oskarżony mógł wykorzystać ów termin w całości, co wyklucza skrócenie tego terminu o czas niezbędny pełnomocnikowi na przekazanie wyroku nakazowego jego adresatowi.

Wyrok TSUE z dnia 15 października 2015 r., C-216/14

Standard: 84434 (pełna treść orzeczenia)