Odwołanie zrzeczenia; poinformowanie podejrzanego o prawie do adwokata po uprzednim zrzeczeniu się tego prawa (art. 9 ust. 3 D. 2013/48)

Art. 9 ust. 3 dyrektywy 2013/48 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku zrzeczenia się prawa dostępu do adwokata przez osobę wymagającą szczególnego traktowania w rozumieniu art. 13 tej dyrektywy osobę tę należy poinformować o możliwości cofnięcia tego zrzeczenia się przed przystąpieniem do jakiejkolwiek późniejszej czynności dochodzeniowej, podczas której, ze względu na skalę i wagę tej czynności dochodzeniowej, nieobecność adwokata może szczególnie zaszkodzić interesom i prawom danej osoby.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 dyrektywy 2013/48 państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzani lub oskarżeni mogli odwołać zrzeczenie się praw na każdym etapie postępowania karnego, a także zapewniają, aby zostali oni poinformowani o tej możliwości.

Z brzmienia art. 9 ust. 3 można wywnioskować, że zrzeczenie się prawa dostępu do adwokata zgodne z wymogami ustanowionymi w dyrektywie 2013/48 wywołuje skutki do czasu jego odwołania, bez konieczności powtarzania go w odniesieniu do każdej późniejszej czynności dochodzeniowej. Niemniej jednak w zakresie, w jakim art. 9 ust. 3 dyrektywy 2013/48 wymaga, aby podejrzani lub oskarżeni byli informowani o możliwości odwołania zrzeczenia się na każdym etapie postępowania karnego, przepis ten nie precyzuje, czy wymóg ten jest spełniony, jeżeli dana osoba została jednorazowo poinformowana o tej możliwości, czy też przeciwnie, informacji tej należy udzielać na każdym późniejszym etapie tego postępowania, a nawet przed jakąkolwiek późniejszą czynnością dochodzeniową.

Art. 13 dyrektywy 2013/48 wymaga, by przy stosowaniu dyrektywy uwzględniano odrębne potrzeby podejrzanych lub oskarżonych wymagających szczególnego traktowania. Złożoność przepisów postępowania karnego, a w szczególności zasad gromadzenia i wykorzystywania dowodów, ogranicza zdolność podejrzanego lub oskarżonego wymagającego szczególnego traktowania do ich pełnego zrozumienia lub zareagowania we właściwym czasie i w odpowiedni sposób.

Przewidziany w art. 9 ust. 3 dyrektywy 2013/48 wymóg informacyjny oznacza, że w każdym wypadku, gdy osoba przesłuchiwana przez organy policji lub inny organ ścigania lub organ sądowy znajduje się w sytuacji wymagającej szczególnego traktowania, organy te są zobowiązane przypomnieć tej osobie o możliwości cofnięcia jej oświadczenia o zrzeczeniu się prawa dostępu do adwokata przed dokonaniem jakiejkolwiek czynności dochodzeniowej, podczas której, ze względu na skalę i wagę tej czynności dochodzeniowej, nieobecność adwokata może szczególnie zaszkodzić interesom i prawom danej osoby, takiej jak przesłuchanie, okazanie w celu rozpoznania, konfrontacja lub eksperyment procesowy polegający na odtworzeniu przebiegu przestępstwa, o których mowa, odpowiednio, w art. 3 ust. 3 lit. b) i c) tej dyrektywy.

Wyrok TSUE z dnia 14 maja 2024 r., C-15/24

Standard: 84413 (pełna treść orzeczenia)