Domniemanie niewinności w sprawie o umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym ze względów terapeutycznych i bezpieczeństwa osób, które w stanie niepoczytalności dokonały czynów stanowiących zagrożenie dla społeczeństwa (art. 3 D. 2016/343)
Dyrektywa nr 2016/343 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie wzmocnienia niektórych aspektów domniemania niewinności i prawa do obecności na rozprawie w postępowaniu karnym Rodzaje środków zabezpieczających (art. 93a k.k.) Domniemanie niewinności; in dubio pro reo (art. 42 ust. 3 Konstytucji i art. 5 k.p.k.)
Wskazaną w art. 3 dyrektywy 2016/343 zasadę domniemania niewinności należy interpretować w ten sposób, że wymaga ona – w ramach postępowania sądowego dotyczącego umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym ze względów terapeutycznych i bezpieczeństwa osób, które w stanie niepoczytalności dokonały czynów stanowiących zagrożenie dla społeczeństwa, takiego jak rozpatrywane w postępowaniu głównym – przedstawienia przez prokuraturę dowodu na to, że osoba, co do której wnioskowano o umieszczenie w szpitalu, jest sprawcą czynów uznanych za stanowiące takie zagrożenie.
Prawdą, że procedura umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym ze względów terapeutycznych i bezpieczeństwa osób, które w stanie niepoczytalności dokonały czynów stanowiących zagrożenie dla społeczeństwa, ma na celu nie ustalenie winy zainteresowanego, lecz orzeczenie o jego przymusowym umieszczeniu w szpitalu psychiatrycznym. Jednakże ze względu na to, że ten środek ograniczenia wolności jest uzasadniony nie tylko względami terapeutycznymi, lecz także względami bezpieczeństwa, należy stwierdzić, że ze względu na karny cel tej procedury jest ona objęta zakresem stosowania dyrektywy 2016/343.
Artykuł 3 dyrektywy 2016/343 wymaga od państw członkowskich zapewnienia, aby „podejrzani i oskarżeni byli uważani za niewinnych, do czasu udowodnienia im winy zgodnie z prawem”. Przestrzegania tego obowiązku przez właściwe organy wymaga się w ramach procedury umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym.
Zgodnie z art. 6 dyrektywy to na prokuraturze ciąży obowiązek wykazania, że kryteria określone w ustawie dla celów zezwolenia na umieszczenie danej osoby w szpitalu psychiatrycznym zostały spełnione.
Gdy po przeprowadzeniu wcześniejszego postępowania karnego ostatecznie ustalono, że osoba ta popełniła, w stanie niepoczytalności, czyny stanowiące przestępstwo, podniesienie przez prokuraturę tych okoliczności na poparcie jej wniosku o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym nie jest, jako takie, niezgodne ze wskazaną w art. 3 dyrektywy 2016/343 zasadą domniemania niewinności.
Wyrok TSUE z dnia 19 września 2019 r., C-467/18
Standard: 84395 (pełna treść orzeczenia)