Udziału oskarżonego, na jego wyraźny wniosek, w rozprawach za pośrednictwem wideokonferencji (art. 8 ust. 1 D. 2016/343)

Art. 8 ust. 1 dyrektywy 2016/343 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie możliwości udziału oskarżonego, na jego wyraźny wniosek, w rozprawach za pośrednictwem wideokonferencji, przy czym należy ponadto zagwarantować przestrzeganie prawa do rzetelnego procesu sądowego.

Należy upewnić się, że jednostka jest w stanie uczestniczyć w postępowaniu i zostać wysłuchana bez przeszkód technicznych oraz skutecznie i w sposób poufny porozumiewać się ze swoim adwokatem.

Z art. 1 dyrektywy 2016/343 wynika, iż jej celem jest ustanowienie wspólnych norm minimalnych dotyczących niektórych aspektów domniemania niewinności w postępowaniu karnym oraz prawa podejrzanych i oskarżonych do obecności na rozprawie w ramach tych postępowań, a nie dokonanie wyczerpującej harmonizacji postępowania karnego [zob. podobnie wyrok z dnia 15 września 2022 r., C-420/20].

W związku z powyższym, biorąc pod uwagę ograniczony zakres harmonizacji dokonanej przez tę dyrektywę oraz okoliczność, że jej art. 8 ust. 1 nie reguluje kwestii, czy państwa członkowskie mogą przewidzieć, że oskarżony może, na swój wyraźny wniosek, uczestniczyć w rozprawach za pośrednictwem wideokonferencji w ramach procesu karnego, taka kwestia podlega prawu krajowemu [zob. analogicznie wyrok z dnia 15 września 2022 r., C-420/20].

Ponieważ art. 8 ust. 1 dyrektywy 2016/343 nie reguluje tej kwestii, przepis ten nie może stać na przeszkodzie temu, aby oskarżony, który wyraźnie o to wnosi, był uprawniony do udziału w rozprawach za pośrednictwem wideokonferencji.

Jeżeli państwa członkowskie umożliwiają oskarżonemu korzystanie z prawa do obecności na rozprawie na odległość, ustanowione przez nie przepisy nie mogą naruszać celu dyrektywy 2016/343, jakim jest wzmocnienie prawa do rzetelnego procesu sądowego w postępowaniu karnym. Podobnie przepisy te muszą być zgodne z prawami podstawowymi i zasadami uznanymi w Karcie i w EKPC, w tym z prawem do rzetelnego procesu sądowego, domniemaniem niewinności i prawem do obrony.

W tym względzie Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że udział w postępowaniu za pośrednictwem wideokonferencji nie jest sam w sobie niezgodny z pojęciem rzetelnego i publicznego procesu, lecz należy upewnić się, że jednostka jest w stanie uczestniczyć w postępowaniu i zostać wysłuchana bez przeszkód technicznych oraz skutecznie i w sposób poufny porozumiewać się ze swoim adwokatem (wyrok ETPC z dnia 2 listopada 2010 r. w sprawie Sakhnovski przeciwko Rosji.

Wyrok TSUE z dnia 4 lipca 2024 r., C-760/22

Standard: 84394 (pełna treść orzeczenia)