Ciężar dowodu winy oskarżonego; wykazanie przez oskarżyciela winy (art. 6 ust. 1 D. 2016/343)

Art. 6 ust. 1 dyrektywy 2016/343 zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, aby przy ustalaniu winy podejrzanych i oskarżonych ciężar dowodu spoczywał na oskarżeniu.

Art. 6 ust. 1 dyrektywy 2016/343, który reguluje rozkład ciężaru takiego dowodu (zob. podobnie wyrok z dnia 28 listopada 2019 r., Spetsializirana prokuratura, C-653/19), stoi na przeszkodzie, jak wynika z motywu 22 tej dyrektywy, przeniesieniu wspomnianego ciężaru z oskarżyciela na obronę. Jednakże artykuł ten nie określa szczegółowych warunków, zgodnie z którymi oskarżyciel powinien wykazać winę oskarżonego, ani warunków, zgodnie z którymi osoba ta powinna, w wykonaniu swojego prawa do obrony, mieć możliwość kwestionowania dowodów przedstawionych przez oskarżyciela w postępowaniu karnym przed sądem.

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 2016/343 nie ma zastosowania do przypadku przepisu krajowego takiego jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, w który umożliwia sądowi krajowemu, gdy nie jest możliwe przesłuchanie świadka oskarżenia w postępowaniu karnym przed sądem, oparcie orzeczenia w przedmiocie winy lub niewinności oskarżonego na zeznaniach wspomnianego świadka uzyskanych w toku przesłuchania przeprowadzonego przed sądem w postępowaniu przygotowawczym, lecz bez udziału oskarżonego lub jego obrońcy.

Wyrok TSUE z dnia 8 grudnia 2022 r., C-348/21

Standard: 84386 (pełna treść orzeczenia)

Z art. 4 dyrektywy 2016/343 wynika, że rozróżniono w niej orzeczenia sądowe rozstrzygające o winie, które wydawane są nieodzownie po przeprowadzeniu procesu karnego, od innych aktów proceduralnych, takich jak czynności oskarżyciela i wstępne decyzje o charakterze procesowym.

Zawarte w art. 6 ust. 1 i 2 dyrektywy 2016/343 odniesienie do wykazania „winy” należy zatem rozumieć jako skutkujące tym, że przepis ten ma za przedmiot regulację rozkładu ciężaru dowodu jedynie w ramach przyjęcia orzeczeń sądowych dotyczących winy.

Taki sposób wykładni potwierdza porównanie motywów 16 i 22 dyrektywy 2016/343. Z jednej strony motyw 16 dotyczy poszanowania domniemania niewinności przez akty uregulowane w art. 4 tej dyrektywy, a mianowicie publiczne wypowiedzi organów i akty proceduralne przyjęte przed wykazaniem winy podejrzanego zgodnie z prawem. Motyw ten odnosi się szczególnie do reżimu prawnego mającego zastosowanie do wstępnych decyzji o charakterze procesowym. Z drugiej strony motyw 22, który dotyczy rozkładu ciężaru dowodu uregulowanego w art. 6 wspomnianej dyrektywy, nie odnosi się do takich decyzji, lecz jest związany wyłącznie z postępowaniem umożliwiającym wykazanie winy podejrzanego.

Wyrok TSUE z dnia 28 listopada 2019 r., C-653/19

Standard: 84390 (pełna treść orzeczenia)