Obowiązkowy udział oskarżonego w rozprawie w państwie członkowskim w świetle art. 8 ust. 1 D. 2016/344

Art. 8 dyrektywy 2016/343 ogranicza się do ustanowienia i zakreślenia ram prawa podejrzanych i oskarżonych do obecności na rozprawie, a także wyjątków od tego prawa, nie zmuszając jednak państw członkowskich ani nie zakazując im wprowadzenia obowiązku obecności każdego podejrzanego lub oskarżonego na rozprawie.

Art. 8 ust. 1 dyrektywy 2016/343 nie stoi zatem on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu przewidującemu obowiązek obecności podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym na rozprawie.

Artykuł 8 ust. 1 dyrektywy 2016/343 stanowi, że państwa członkowskie zapewniają podejrzanym lub oskarżonym prawo do obecności na rozprawie. Z brzmienia tego przepisu jasno wynika, że państwa członkowskie powinny umożliwić podejrzanym i oskarżonym obecność na rozprawie. Przepis ten nie określa jednak, czy państwa członkowskie mogą przewidzieć, że taka obecność jest obowiązkowa.

Inne przepisy tej dyrektywy wskazują, że państwa członkowskie mają możliwość przeprowadzenia rozprawy pod nieobecność danej osoby. Art. 8 ust. 2 dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie mogą postanowić, że rozprawa, której wynikiem może być orzeczenie w przedmiocie winy lub niewinności podejrzanego lub oskarżonego, może odbyć się pod jego nieobecność, jeżeli zostaną spełnione określone warunki. O ile przepis ten pozwala zatem państwom członkowskim pod pewnymi warunkami przewidzieć, że proces karny może odbywać się pod nieobecność podejrzanego lub oskarżonego, o tyle nie nakłada on w żaden sposób na państwa członkowskie obowiązku przewidzenia takiej możliwości w ich prawie krajowym.

Z art. 1 tej dyrektywy wynika, iż jej celem jest ustanowienie wspólnych norm minimalnych dotyczących niektórych aspektów domniemania niewinności w postępowaniu karnym oraz prawa do obecności na rozprawie w ramach tych postępowań, a nie dokonanie wyczerpującej harmonizacji postępowania karnego [zob. podobnie wyrok z dnia 19 maja 2022 r., Spetsializirana prokuratura (Proces zbiegłego oskarżonego), C‑569/20]. W związku z tym z uwagi na ograniczony zakres harmonizacji dokonanej przez wspomnianą dyrektywę oraz okoliczność, że nie reguluje ona kwestii, czy państwa członkowskie mogą wymagać stawiennictwa podejrzanego lub oskarżonego na rozprawie, kwestia taka podlega wyłącznie prawu krajowemu.

Wyrok TSUE z dnia 15 września 2022 r., C-420/20

Standard: 84372 (pełna treść orzeczenia)