Prowadzenie rozprawy pod nieobecność oskarżonego w świetle art. 8 ust. 2 D. 2016/343

Zgodnie z art. 8 ust. 2 tej dyrektywy państwa członkowskie mogą postanowić, że rozprawa, której wynikiem może być orzeczenie w przedmiocie winy lub niewinności podejrzanego lub oskarżonego, może odbyć się pod jego nieobecność, pod warunkiem że 

1.    podejrzanego lub oskarżonego powiadomiono we właściwym czasie o rozprawie i o konsekwencjach niestawiennictwa lub 

2.    jeśli podejrzany lub oskarżony, którego powiadomiono o rozprawie, jest reprezentowany przez umocowanego obrońcę, wybranego przez tego podejrzanego lub oskarżonego lub wyznaczonego z urzędu.

Warunki określone w tym przepisie mają na celu ograniczenie korzystania z takiego uprawnienia przyznanego państwom członkowskim do sytuacji, w których należy uznać, że dana osoba w sposób dobrowolny i jednoznaczny zrzekła się prawa do obecności na rozprawie.

Warunki, od których art. 8 ust. 2 dyrektywy 2016/343 uzależnia skorzystanie przez państwa członkowskie z przyznanego w tym przepisie uprawnienia do przeprowadzenia rozprawy pod nieobecność zainteresowanej osoby, a w szczególności warunek poinformowania jej, mają na celu ograniczenie wykonywania takiego uprawnienia do sytuacji, w których osoba ta miała rzeczywistą możliwość obecności i zrzekła się jej w sposób dobrowolny i jednoznaczny.

Kontekst, w jaki wpisują się powyższe warunki, został określony w motywie 35 dyrektywy 2016/343, który pozwala na zrozumienie logiki, jaką rządzi się art. 8 ust. 2 tej dyrektywy, a zgodnie z którą pewne jednoznaczne zachowania, wyrażające wolę zrzeczenia się prawa do obecności na rozprawie przez podejrzanego lub oskarżonego, powinny umożliwić prowadzenie rozprawy pod jego nieobecność [zob. podobnie wyrok z dnia 19 maja 2022 r., Spetsializirana prokuratura, C-569/20

Art. 8 ust. 2 dyrektywy 2016/343 przywiązuje szczególną wagę do powiadomienia zainteresowanego, w zakresie, w jakim wyraźnie uzależnia on jakąkolwiek możliwość prowadzenia rozprawy zaocznej od warunku, że zainteresowany został powiadomiony o rozprawie.

Motyw 36 dyrektywy 2016/343 uściśla, że poinformowanie podejrzanego lub oskarżonego o rozprawie należy rozumieć jako doręczenie mu wezwania do rąk własnych lub przekazanie mu inną drogą urzędowej informacji o terminie i miejscu rozprawy w sposób, który umożliwia dowiedzenie się o tej rozprawie.

Wyrok TSUE z dnia 15 września 2022 r., C-420/20

Standard: 84364 (pełna treść orzeczenia)

art. 8 ust. 1 i 2 dyrektywy 2016/343 nie stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które przewidują, że w sytuacji gdy oskarżony został powiadomiony we właściwym czasie o rozprawie, jak i o konsekwencjach niestawiennictwa na tej rozprawie, i był reprezentowany przez wybranego przez siebie umocowanego obrońcę, prawo oskarżonego do obecności na rozprawie nie zostało naruszone, jeżeli:

– oskarżony jednoznacznie postanowił nie stawić się na jednej z rozpraw prowadzonych w ramach jego procesu lub

–  oskarżony nie stawił się na jednej z tych rozpraw z przyczyn od niego niezależnych, o ile po tej rozprawie został powiadomiony o dokonanych pod jego nieobecność czynnościach i przy pełnej znajomości faktów podjął decyzję, w której oświadczył, albo że nie będzie się powoływać na swoją nieobecność w celu zakwestionowania zgodności z prawem tych czynności, albo że wyraża wolę udziału w tych czynnościach, co skłoniło sąd krajowy, do którego wniesiono sprawę, do powtórzenia tych czynności, w szczególności poprzez przeprowadzenie dodatkowego przesłuchania świadka, w którym to przesłuchaniu oskarżony miał możliwość pełnego uczestniczenia.

Wyrok TSUE z dnia 13 lutego 2020 r., C-688/18

Standard: 84385 (pełna treść orzeczenia)