Relacje między art. 169 § 1 k.c. art. 169 § 2 k.c.; dobrowolne powierzenie rzeczy przez właściciela osobie trzeciej

Zgodnie z art. 169 § 1 k.c., jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzenia rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działał w złej wierze. Z tego przepisu wynikają przypadki, w których rzecz ruchomą zbywa osoba nieuprawniona do rozporządzenia nią, z tym że nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie jedynie w przypadku działania w dobrej wierze. Natomiast § 2 tego artykułu ma zastosowanie w określonych w nim przypadkach, między innymi jeżeli zostanie wykazane, że osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą weszła w posiadanie tej rzeczy na skutek oszukańczych machinacji w stosunku do właściciela tej rzeczy, a następnie rzecz tę zbyła i wydała ją nabywcy.

W art. 169 § 1 k.c. chodzi wyłącznie o rzeczy powierzone, a nie utracone, a zatem przesłanką jego zastosowania jest powierzenie rzeczy przez właściciela rozumiane jako dobrowolne wyzbycie się władztwa nad rzeczą. Natomiast rzeczy, których właściciel nie powierzył dobrowolnie osobie władającej, są rzeczami zgubionymi, skradzionymi lub w inny sposób utraconymi przez właściciela, a nabycie ich własności normuje art. 169 § 2 k.c.

Dobrowolne powierzenie rzeczy przez właściciela osobie trzeciej nie może być poczytane za utratę rzeczy w rozumieniu art. 169 § 2 k.c. i to nawet wówczas, gdy nastąpiło w wykonaniu czynności dokonanej pod wpływem błędu (zob. wyrok SN z dnia 14 stycznia 2005 r., III CK 217/04).

Postanowienie SN z dnia 26 listopada 2024 r., I CSK 2620/24

Standard: 84170 (pełna treść orzeczenia)

W przepisie art. 169 § 1 k.c. chodzi wyłącznie o rzeczy powierzone, a nie utracone, a zatem przesłanką zastosowania art. 169 § 1 k.c. jest powierzenie rzeczy przez właściciela rozumiane jako dobrowolne wyzbycie się władztwa nad rzeczą. Natomiast rzeczy, których właściciel nie powierzył dobrowolnie osobie władającej są rzeczami zgubionymi, skradzionymi lub w inny sposób utraconymi przez właściciela, a nabycie ich własności normuje art. 169 § 2 k.c. (wyrok SN z dnia 19 czerwca 1997 r., III CKN 114/97, wyrok z dnia 20 kwietnia 2004 r., V CK 431/02).

Dobrowolne powierzenie rzeczy przez właściciela osobie trzeciej nie może być poczytane za utratę rzeczy w rozumieniu art. 169 § 2 k.c. i to nawet wówczas, gdy nastąpiło w wykonaniu czynności dokonanej pod wpływem błędu. Jedynie wydanie rzeczy w wykonaniu zobowiązania wykreowanego oświadczeniem woli złożonym na skutek podstępu (art. 86 k.c.) lub groźby (art. 87 k.c.) może być kwalifikowane jako utrata rzeczy w inny sposób, bowiem nie sposób wówczas twierdzić, aby wydanie rzeczy pod wpływem groźby lub na skutek jej wyłudzenia nastąpiło zgodnie z wolą właściciela (v. uz. wyroku SN z dnia 20 kwietnia 2004 r., V CK 431/02)

Wyrok SN z dnia 14 stycznia 2005 r., III CK 217/04

Standard: 84172 (pełna treść orzeczenia)