Prawo do odszkodowania w przypadku odmowy przyjęcia pasażera na pokład (art. 4 ust. 3 i art. 7 rozp. nr 261/2004)

Art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 2 lit. j) tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że obsługujący przewoźnik lotniczy, który uprzednio poinformował pasażera, że odmówi mu wbrew jego woli wejścia na pokład w ramach lotu, na który ten posiada potwierdzoną rezerwację, jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania temu pasażerowi, nawet jeśli nie stawił się on do wejścia na pokład na warunkach określonych w art. 3 ust. 2 tego rozporządzenia.

Art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (i) wspomnianego rozporządzenia nie można stosować przez analogię w kontekście odmowy przyjęcia na pokład w celu ograniczenia zakresu prawa do odszkodowania przewidzianego w art. 4 ust. 3 tego rozporządzenia.

Art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (i) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że przepis ten, ustanawiający odstępstwo od prawa pasażerów do odszkodowania w przypadku odwołania lotu, nie reguluje sytuacji, w której pasażer został poinformowany co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu, że obsługujący przewoźnik lotniczy odmówi mu przewozu wbrew jego woli, w związku z czym owemu pasażerowi przysługuje prawo do odszkodowania z tytułu odmowy przyjęcia na pokład w rozumieniu art. 4 tego rozporządzenia.

W świetle art. 4 ust. 3 rozporządzenia 261/2004 pasażer może skorzystać z odszkodowania przewidzianego w tym przepisie tylko wtedy, gdy spotkał się z „odmową przyjęcia na pokład” w rozumieniu art. 2 lit. j) wspomnianego rozporządzenia. Zgodnie z tym ostatnim przepisem „odmowa przyjęcia na pokład” oznacza „odmowę przewozu pasażerów danym lotem, pomimo że stawili się oni do wejścia na pokład zgodnie z warunkami ustanowionymi w art. 3 ust. 2 rozporządzenia, chyba że odmowa przyjęcia na pokład jest racjonalnie uzasadniona, w szczególności przyczynami związanymi ze zdrowiem, wymogami bezpieczeństwa lub niewłaściwymi dokumentami podróżnymi”.

Biorąc pod uwagę zawarte w art. 2 lit. j) rozporządzenia nr 261/2004 odesłanie do art. 3 ust. 2 tego rozporządzenia, należy zauważyć, że z art. 3 ust. 1 lit. a) i art. 3 ust. 2 wynika, iż w przypadku gdy pasażer dysponuje potwierdzoną rezerwacją na lot rozpoczynający się z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego, do którego zastosowanie mają postanowienia traktatu, pojęcie „odmowy przyjęcia na pokład” zakłada bądź to, że pasażer ten, z wyjątkiem przypadku odwołania lotu, o którym mowa w art. 5 tego rozporządzenia, stawia się na odprawę w chwili uprzednio określonej na piśmie przez przewoźnika lotniczego, organizatora wycieczek lub autoryzowanego biura podróży względnie, w przypadku braku takiego wskazania, nie później niż 45 minut przed opublikowaną godziną odlotu, bądź to, że pasażer ten został przeniesiony przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek z lotu, na który posiadał rezerwację na inny lot, bez względu na przyczynę.

Pojęcie „odmowy przyjęcia na pokład” w rozumieniu art. 2 lit. j) rozporządzenia nr 261/2004 ukrywa wszelkie odniesienia do przyczyny, dla której przewoźnik odmawia przewozu pasażera. Tak więc brzmienie tego przepisu nie wiąże odmowy z sytuacją „nadmiernej rezerwacji” danego lotu stworzonej przez przewoźnika lotniczego ze względów ekonomicznych. Czyniąc to, prawodawca Unii rozszerzył zakres pojęcia „odmowy przyjęcia na pokład”, aby objąć nim wszystkie sytuacje, w których przewoźnik lotniczy odmawia przewozu pasażera (zob. podobnie wyroki z dnia 4 października 2012 r.: Finnair, C-22/11; a także Rodríguez Cachafeiro i Martínez-Reboredo Varela-Villamor, C-321/11).

Wynika z tego, że co do zasady pojęcie „odmowy przyjęcia na pokład” obejmuje wcześniejszą odmowę przyjęcia na pokład, pod warunkiem że pasażer stawił się do wejścia na pokład we właściwym czasie, zgodnie z art. 2 lit. j) tego rozporządzenia.

Art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z jego art. 2 lit. j) i art. 3 ust. 2 nie można interpretować w ten sposób, że wyraża on świadomą wolę prawodawcy Unii automatycznego wykluczenia wszelkiego odszkodowania na rzecz pasażera, któremu wcześniej odmówiono przyjęcia na pokład, ze względu na to, że nie stawił się on na odprawę. Należy zatem uznać, że przepisy te nie uzależniają w każdych okolicznościach wypłaty odszkodowania z tytułu odmowy przyjęcia na pokład od warunku, by pasażerowie, których to dotyczy, stawili się na odprawę.

Z wykładni systematycznej i celowościowej art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 2 lit. j) i art. 3 ust. 2 tego rozporządzenia wynika zatem, że pasażer nie jest zobowiązany do stawienia się na odprawę, jeżeli obsługujący przewoźnik lotniczy poinformował go z wyprzedzeniem, że odmówi mu wejścia na pokład wbrew jego woli w przypadku lotu, na który dysponuje potwierdzoną rezerwacją.

Art. 4 ust. 3 tego rozporządzenia nie przewiduje możliwości zwolnienia się przez obsługującego przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom na podstawie art. 7 tego rozporządzenia, jeżeli poinformuje pasażerów co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu, że odmówi im przyjęcia na pokład (zob. analogicznie wyroki: z dnia 10 stycznia 2006 r., IATA i ELFAA, C-344/04; a także z dnia 4 października 2012 r., Finnair, C-22/11). W związku z tym zasada ścisłej wykładni przypomniana w pkt 44 niniejszego wyroku wymaga, aby odstępstwo od prawa do odszkodowania przewidzianego w art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (i) rozporządzenia nr 261/2004 pozostawało ograniczone jedynie do przypadków odwołania lotu, o których mowa w tym przepisie, i nie można go rozszerzyć na przypadki odmowy przyjęcia na pokład, o których mowa w art. 4 tego rozporządzenia.

Wyrok TSUE z dnia 26 października 2023 r., C-238/22

Standard: 83753 (pełna treść orzeczenia)