Strajk jako nadzwyczajna okoliczność, której nie można było uniknąć (art. 5 ust. 3 rozp. 261/2004)

Artykuł 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 należy interpretować w ten sposób, że strajk zwołany przez związek zawodowy personelu pokładowego i pilotów obsługującego przewoźnika lotniczego, mający na celu dochodzenie roszczeń tych pracowników, nie wchodzi w zakres pojęcia „nadzwyczajnych okoliczności” w rozumieniu tego przepisu, przy czym istnienie wcześniejszych rokowań z przedstawicielami pracowników nie ma w tym względzie znaczenia.

Postanowienie TSUE z dnia 10 stycznia 2022 r., C-287/20

Standard: 83667 (pełna treść orzeczenia)

Strajk mający na celu dochodzenie realizacji podnoszonych przez pracowników postulatów płacowych lub postulatów w zakresie świadczeń socjalnych, rozpoczęty w odpowiedzi na wezwanie związku zawodowego pracowników obsługującego przewoźnika lotniczego w ramach solidarności ze strajkiem wymierzonym przeciwko spółce dominującej, w stosunku do której przewoźnik jest jedną z jej spółek zależnych, realizowany przez kategorię pracowników tej spółki zależnej, których obecność jest niezbędna dla realizacji lotu, i kontynuowany poza ramami czasowymi pierwotnie zapowiedzianymi przez związek zawodowy w wezwaniu do strajku, pomimo osiągnięcia w międzyczasie porozumienia ze spółką dominującą – nie jest objęty zakresem znaczeniowym pojęcia „nadzwyczajnej okoliczności” w rozumieniu tego przepisu.

Gdy strajk wynika z żądań, które mogą zaspokoić jedynie władze publiczne i które w związku z tym nie pozwalają danemu przewoźnikowi lotniczemu na skuteczne panowanie nad nimi, może on stanowić „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 (wyrok z dnia 23 marca 2021 r., Airhelp, C-28/20).

 Mimo że strajk stanowi okres konfliktu w stosunkach między pracownikami a pracodawcą, którego działalność ma na celu sparaliżować, pozostaje on jednym z możliwych wyrazów rokowań i w związku z tym należy go postrzegać jako zdarzenie wpisujące się w ramy normalnego wykonywania działalności danego pracodawcy, niezależnie od specyfiki danego rynku pracy lub ustawodawstwa krajowego mającego zastosowanie w odniesieniu do wprowadzenia w życie tego prawa podstawowego gwarantowanego przez art. 28 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

Strajk, którego cel ogranicza się do uzyskania od przedsiębiorstwa transportu lotniczego podwyżki wynagrodzenia personelu pokładowego, stanowi wydarzenie wpisujące się w ramy normalnego wykonywania działalności tego przedsiębiorstwa, w szczególności gdy taki strajk jest zorganizowany w ramach prawa (zob. podobnie wyrok z dnia 23 marca 2021 r., Airhelp, C-28/20).

W zakresie, w jakim zarówno polityka społeczna realizowana w ramach spółki dominującej, jak i określona przez nią polityka grupy mogą mieć wpływ na politykę i strategię społeczną spółek zależnych należących do tej samej grupy, strajku uruchamianego przez personel obsługującego przewoźnika lotniczego w ramach solidarności ze strajkiem realizowanym przez pracowników spółki dominującej, której przewoźnik ten jest spółką zależną, nie można uważać za zdarzenie, które nie wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności tego przewoźnika. Jak wskazała Komisja Europejska w swoich uwagach na piśmie, fakt, że konflikty społeczne obejmują różne części grupy przedsiębiorstw w trakcie negocjacji zbiorowych, nie jest ani rzeczą niezwykłą, ani nieprzewidywalną.

Strajk mający na celu dochodzenie realizacji postulatów płacowych lub postulatów w zakresie świadczeń socjalnych pracowników należy uznać za zdarzenie, które nie ma cech zdarzenia niepozwalającego obsługującemu przewoźnikowi lotniczemu na skuteczne nad nim panowanie (zob. podobnie wyrok z dnia 23 marca 2021 r., Airhelp, C‑28/20), także wtedy, gdy strajk jest wszczynany w ramach solidarności ze strajkującymi pracownikami spółki dominującej, w stosunku do której przewoźnik jest jedną z jej spółek zależnych.

Trybunał orzekł już w 18 wyroku z dnia 7 maja 1991 r., Organisationen Danske Slagterier C-338/89, że strajk zapowiedziany wcześniej zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi, co do którego ogłoszono, iż może on objąć sektory mające wpływ na działalność przedsiębiorstwa początkowo nieobjętego tym strajkiem, nie stanowi zdarzenia nadzwyczajnego i nieprzewidywalnego.

Analogicznie, jeżeli związek zawodowy wzywa do strajku pracowników spółki dominującej, można przewidzieć, że pracownicy innych przedsiębiorstw należących do grupy kierowanej przez tę spółkę dominującą przyłączą się do strajku w ramach solidarności lub w celu obrony przy tej okazji własnych interesów.

Nawet przy założeniu, że zgodnie z prawem krajowym przekroczenie czasu pierwotnie zapowiedzianego przez związek zawodowy, który wezwał do strajku, prowadzi do uznania tego strajku za nielegalny, stwierdzenie to nie może mieć wpływu na kwalifikację tego strajku w świetle art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004

Wyrok TSUE z dnia 6 października 2021 r., C-613/20

Standard: 83668 (pełna treść orzeczenia)