Dopuszczalność potrącenia warunkowo na wypadek, gdyby objęta żądaniem pozwu wierzytelność, która jest kwestionowana, została uznana przez sąd za uzasadnioną
Potrącenie w postępowaniu sądowym (art. 203[1] k.p.c.)
W orzecznictwie uznaje się za dopuszczalne dokonanie potrącenia jedynie warunkowo, tj. na wypadek, gdyby objęta żądaniem pozwu wierzytelność, która jest kwestionowana, została uznana przez sąd za uzasadnioną (por. wyroki SN z 22 listopada 1968 r., I CR 538/68; z 9 listopada 2011 r., II CSK 70/11; uchwała SN z 25 lipca 2019 r., III CZP 18/19).
Tożsamy pogląd na gruncie sporów związanych z umowami „frankowymi” wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20 stwierdzając, że „zabezpieczeniu interesów stron nieważnej umowy, zobowiązanych do zwrotu otrzymanych świadczeń jednorodzajowych (w tym pieniężnych) przed ryzykiem niewypłacalności dłużnika, i uproszczeniu rozliczeń, może również służyć instytucja potrącenia (art. 498 i następne k.c.), która zakłada jednak złożenie stosownego oświadczenia woli, co jest wyrazem poszanowania autonomii woli uprawnionego”. Zgłoszenie zarzutu potrącenia powoduje, że rozliczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia mającego miejsce po obu stronach nieważnej umowy powinno nastąpić w ramach tej instytucji.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 14 marca 2023 r., V ACa 324/21
Standard: 83419 (pełna treść orzeczenia)
Jeżeli pozwany w toku postępowania dokonuje ewentualnego potrącenia swej wzajemnej wierzytelności, tj. potrąca ją tylko na wypadek gdyby objęta żądaniem pozwu wierzytelność, którą kwestionuje została uznana przez sąd za uzasadnioną (por. np. wyrok SN z dnia 22 listopada 1968 r., I CR 538/68), co jest dopuszczalne i nie stanowi zakazanego potrącenia pod warunkiem (por. np. wyrok SN z dnia 1 grudnia 1961 r., 4 CR 212/61), to w takim wypadku niewątpliwie nie dochodzi do uznania powództwa.
Wyrok SN z dnia 9 listopada 2011 r., II CSK 70/11
Standard: 83421 (pełna treść orzeczenia)